کدک ویدئویی چیست و کدک XAVC در دوربین‌های سونی چه جایگاهی دارد؟

کدک ویدئویی و کاربرد آن برای فیلمبرداران حرفه‌ای

نمی‌شود که فیلمبردار باشید یا دوربینتان بتواند فیلمبرداری کند، اما ندانید که کدک ویدئویی چیست و مثلا کدک XAVC چه استفاده‌ای دارد؟ چون در این صورت، بخش خیلی خیلی سیادی از امکانات دوربین‌تان را از دست می‌دهید. خیلی از فیلمبرداران تازه‌کار از کدک می‌ترسند! چون فکر می‌کنند که موضوع خیلی پیچیده‌ای است و هرگز آن را درک نخواهند کرد. شاید دلیلش این است که اغلب منابع که درباره کاربرد کد و عدم پخش ویدئو‌هایی با کدک های خاص توضیح می‌دهند، مفهوم آن را به درستی تعریف نمی‌کنند. شاید هم آنقدر مطالب را پیچیده و پراکنده توضیح می‌دهند که درک آن برای عکاسان و فیلمبرداران تازه کار خیلی سخت می‌شود.

ما در اینجا قصد داریم، یکبار و برای همیشه شما را با کدک ها آشنا کنیم. طوری که وقتی در پایان این مقاله می‌خواهید مفهوم کدک و کاربرد آن را به کسی توضیح دهید بتوانید خیلی راحت تفاوت انواع کدک ها را تشریح کنید.

شاید مهم‌ترین جایی که کاربران عمومی با مفهوم کدک‌ها برخورد می‌کنند، شبکه‌های اجتماعی و ب‌سایت‌های پخش فیلم باشد. به عنوان مثال وب‌سایت‌های دانلود فیلم اخیرا ویدئو‌ها را با فرمت    منتشر می‌کنند و تاکید می‌کنند که اگر می‌خواهید این فیلم‌ها را با کیفیت بالاتر ببینید، از این فرمت استفاده کنید. جالب تر اینکه همین فرمتی که کیفیت بالاتری هم دارد، حجم کمتری نسبت به فرمت های عادی قبلی دارند!

اما همین فرمت جدید، در برخی از پخش‌ کننده‌ها پشتیبانی نمی‌شود و تلویزیون‌های غیر هوشمند که مثلا 4 یا 5 سال پیش به بازار آمده‌اند، اگرچه می‌توانند فرمت‌های ویدئویی را پخش کنند، اما این فرمت جدید را پشتیبانی نمی‌کنند. به همین دلیل هم کسانی که می خواهند از کیفیت بالاتر و حجم کمتر این فیلم‌ها استفاده کنند، مجبورند این فیلم‌ها را با گوشی هوشمند خود تماشا کنند یا برنامه‌های مخصوصی برای پخش آنها، نصب و استفاده کنند.

اما تمام این مشکلات مربوط به پخش ویدئو‌های آنلاین نیست. چون اصولا وب‌سایت‌های پخش ویدئو، برای کاربران عمومی ساخته و طراحی می‌شوند و طبیعتا باید طوری طراحی شوند که کاربارن عمومی، بتوانند با کمترین زحمت، ویدئو‌های روی این وب‌سایت‌ها را تماشا کنند.

موضوع وقتی پیچیده‌تر می‌شود که شما به عنوان یک عکاس یا فیلمبردار، به جای استفاده از این ویدئو‌ها، در صدد تولید آنها باشید. یعنی شما، نه مصرف کننده ویدئو، بلکه تولید کننده آن ویدئو‌ها باشید و دوربین شما بتواند از انواع فرمت‌های ویدئویی جدید پشتیبانی کند. اینجاست که اگر نتوانید کد مناسب برای پخش یا ویرایش ویدئو‌هایتان را انتخاب کنید، بعد از ضبط با دردسرهای زیادی روبرو خواهید شد.

دوربین‌های جدید مانند Sony A7r V اگرچه یک دوربین هیبریدی (مناسب برای عکاسی و فیلمبرداری) است، می‌توانند از انواع فرمت‌ها و کدک های فیلمبرداری مختلف استفاده کنند. اگر ندانید که مثلا کدک چیست یا فرضا کدک XAVC برای ویرایش و تنظیم رنگ فیلم در مرحله مونتاژ چه استفاده ای دارد، احتمالا بخش زیادی از امکانات و قابلیت‌های آن را از دست خواهید داد.

کدک چیست و چه کاربردی دارد؟

اول از همه باید بدانید که کدک‌ها فقط مربوط به ویدئو‌ها نیستند. ما درباره انواع اطلاعات دیگر هم کدک داریم. مثلا فایل‌های صوتی هم انواع کدک را دارند و احتمالا با برخی از آنها هم آشنا هستید. موضوع بر سر روند ساخت کدک است.

در زبان کامپیوتر کدک را Codec می‌نویسند و خود آن ترکیبی از دو کلمه دیگر است: Coder و Decoder. یعنی کد کننده و باز کننده کد. این عبارت زمانی به کار می‌رود که نوعی اطلاعات، برای فشرده‌سازی بیشتر، اول کد‌گذاری می‌شوند و بعد هنگامی که می خواهند دوباره پخش شوند، Decode می‌شوند یا از کد خارج می‌شوند.

تقریبا شبیه به کاری که ما برای فشرده کردن یا زیپ کردن اطلاعات انجام می‌دهیم. چون یک بار با یک برنامه، اطلاعات را Zip می‌کنیم و بعد وقتی که دوباره نیاز به استفاده از آنها داریم، آنها را Unzip می‌کنیم.

کدک‌ها معمولا نرم‌افزاری هستند. یعنی مانند یک قطعه کد کوچک، روی فایل فشرده شده قرار می‌گیرند و آن را فشرده می‌کنند و زمانی که قرار است دوباره استفاده شوند، برنامه‌ای که وظیفه Decode کردن را بر عهده دارد، آن کد را می‌خواند و فایل مربوط به آن را Decode می‌کند. اما ما انواعی از سخت‌افزار‌های کدک هم داریم که معمولا توسط موسسات سینمایی یا تلویزیونی استفاده می‌شوند. یعنی یک سخت‌افزاری وجود دارد که فایل‌های ویدئویی را مخصوص به خودش فشرده می‌کند و برای پخش دوباره به همان سخت افزار نیاز است. اما این قطعات سخت‌افزاری کاربری عمومی ندارند و نیازی ندارند با آنها آشنا شوید.

موضوع مهم درباره کدک‌ها این است که به صورت Real Time یا بلادرنگ کار می‌کنند. یعنی اینطور نیست که مانند فایل Zip شده، اول فایل ویدئویی را از حالت فشرده خارج کنند و بعد آن را پخش کنند. بلکه به این صورت است که در همان زمانی که فایل در حال پخش است، در حال باز شدن و Decode شدن هم هست.

پس انواع کدک که ما قرار است با آنها آشنا شویم، در واقعه انواع کد گذاری نرم‌افزاری است که معمولا روی فایل‌های ویدئویی مختلف قرار می‌گیرند.

چرا باید از کدک های ویدئویی استفاده کنیم؟

قبل از اینکه با انواع کدک ویدئویی آشنا شویم، یک سوال دیگر را هم جواب دهیم: اصلا چرا باید از کدک استفاده کنیم؟ چرا ویدئو‌ها را بدون کدک ضبط و منتشر نکنیم؟

برای اینکه بدون فشرده سازی، احتمالا برای یک مراسم عروسی ، نزدیک به 20 یا 30 کارت حافظه با حجم بالا نیاز خواهیم داشت! ضمن اینکه این دردسر، جدا از زمانی است که باید برای تعویض کارت‌های پی‌در پی از دست بدهیم و البته بدون در نظر گرفتن زمان و فضای حافظه‌ای که بعدا برای کپی کردن آنها نیاز داریم. و احتمالا برنامه‌های کامپیوتری که قرار است آنها را ویرایش کنند هم باید خیلی قوی باشند و روی کامپیوتر‌های خیلی خیلی قوی هم کار کنیم.

جالب است بدانید که ذخیره‌سازی هر ۳۰ دقیقه ویدیویی که فشرده نباشد، نیازمند بیش از یک ترابایت فضای ذخیره‌سازی است. طبیعی است که خیلی از کاربران دوست ندارند این اتفاق بیفتد!

کدک های نرم افزاری چطور کار می‌کنند؟

کدک‌ها از چند روش الگوریتم فشرده‌سازی پیچیده استفاده می‌کنند. برخی از روش‌های فشرده‌سازی اطلاعات به راحتی قابل‌فهم هستند. مثلا می‌توانیم تنها اطلاعات مربوط به تغییرات بین یک فریم و فریم بعدی را نگه داریم و باقی اطلاعات را حذف کنیم. با این روش می‌توان چند دقیقه از فیلم را که عمدتاً دارای صحنه‌های ثابت است، به‌خوبی فشرده‌سازی کرد. مثلا برای ویدئو‌هایی که رشد یک گیاه، بخش زیادی از تصویر عملا ثابت است و تنها بخش کوچکی از تصویر تغییر می‌کند. در اینجا کدک نرم افزاری می‌آید و پیکسل‌های مشابه را از فریم‌های پشت سر هم حذف می‌کند.

یا مثلا برای ویدئو‌های آموزشی در یوتیوب، هر جا که گوینده را می‌بینیم چنین فشرده‌سازی مناسب است. در صورتی‌که ویدیو در حال نمایش شخصی باشد که حرکت چندانی ندارد و تنها در حال صحبت باشد و پس‌زمینه تصویر هم ثابت باشد، می‌توان به‌خوبی فیلم را فشرده‌سازی کرد.

با بهره‌مندی از عنصر بردار حرکت و الگوریتم‌های جبرانی می‌توان یک گام در فشرده‌سازی ویدیو جلوتر رفت. با بهره‌مندی از این دو اصل می‌توان پیش‌بینی کرد یک پیکسل خاص در فریمی که لحظاتی دیگر می‌خواهد پخش می‌شود، کجا تغییر می‌کند. در نتیجه سطح فشرده‌سازی ارتقا پیدا می‌کند. درصورتی‌که دوربین تنها در جهت عمودی حرکت کند، کدک می‌تواند به شما بگوید که یک پیکسل خاص پس از نمایش چند فریم به سمت چپ یا راست حرکت می‌کند.

یکی دیگر از تکنیک‌های فشرده‌سازی دسته‌بندی چند پیکسل با رنگ مشابه است؛ این روش در ویدئو‌هایی که در گوشی‌های موبایل ضبط می‌شوند خیلی استفاده می‌شود. البته درصورتی‌که این روش بیش‌ازحد قابل‌قبول برای فشرده‌سازی ویدیو استفاده شود، ویدیوهایی که کیفیت پایینی دارند، پیکسل پیکسل دیده می‌شوند. همچنین در این روش ویدیوی فشرده‌‌شده فاقد اطلاعات کافی برای رمزگشایی و ایجاد ویدیو درست به همان شکل ویدیوی غیر فشرده است.

به‌طورکلی این روش‌های فشرده‌سازی همراه با روش‌های دیگر می‌توانند ویدیو را با دقت بالا و تقریباً شبیه به ویدیوی اصلی فشرده‌سازی کنند؛ البته مسلماً در هنگام فشرده‌سازی ویدیو برخی از اطلاعات آن حذف می‌شود، اما به دلیل اینکه فشرده‌سازی، حجم ویدیوی غیرفشرده را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد، از آن استقبال می‌شود و حتی می‌توان گفت این کار ضروری است.

در هنگام استفاده از کدک‌های مختلف، روش‌های مختلفی برای فشرده‌سازی ویدیو به کار گرفته می‌شوند که کمی با یکدیگر تفاوت دارند. طبیعتاً در صورت استفاده از کدک‌های جدید، انتظار می‌رود در هنگام فشرده‌سازی کیفیت قربانی حجم نشود و علی‌رغم کاهش حجم ویدیو، کیفیت آن تا حد زیادی حفظ شود.

انواع کدک ویدئویی

دوربین‌های مختلف از کدک‌های ضبط متفاوتی پشتیبانی می‌کنند. خصوصا اینکه خیلی از کدک‌ها اطلاعات را زیادی فشرده می‌کنند و فیلمبرداران حرفه‌ای به تمامی آن اطلاعات نیاز دارند تا بعدا بتوانند راحت‌تر فایل‌های ویدئویی شان را ویرایش کنند.

ما دو نوع کدک اصلی داریم:

کدک های اتلاف پذیر یا Lossy و کدک های بدون اتلاف یا Lossless.

کدک‌های Loosy یا اتلاف پذیر، همانطور که از نامشان مشخص است، بخش‌هایی از اطلاعات را حذف می‌کنند. یعنی نوع فشرده کردن اطلاعات در آنها به گونه‌ای است که مجبورند برای کاهش حجم اطلاعات، بخش‌هایی که به نظر می‌رسد استفاده کمتری دارند را حذف کنند. در مقابل آنها، کدک‌هایی هستند که اطلاعات را تا حد ممکن فشرده می‌کنند، اما چیزی را حذف نمی‌کنند. این کدک ها برای فیلمبرداران حرفه‌ای مهم هستند. چون می‌توانند همه اطلاعات صحنه را حفظ کنند.

تفاوت کار کردن روی کدک های Lossy و Lossless مانند تفاوت کار کردن روی فایل‌های JPEG و RAW است. طبیعی است که برای کسی که قرار است ویدئوی ضبط شده را با بالاترین سطح ممکن ویرایش کند، کدک Lossy مناسب نیست. کدک‌ های اتلاف پذیر بیشتر برای کاربرانی مناسب است که می‌خواهند فایل‌هایشان را روی فضای آنلاین به اشتراک بگذارند.

به جز این دو نوع (یا همراه با آنها) دو کدک فرعی هم داریم که بیشتر به خوانش اطلاعات کدک توسط آنها شناخته می‌شوند:

کدک های تغییر دهنده یا Transformative و کدک های پیش بینی کننده یا predictive.

کدک تغییر دهنده اول اطلاعات را بخش‌های مجزا از هم خرد می‌کند و سپس آنها را تکه تکه فشرده می‌کند. کدک پیش بینی کننده، ول داده‌های در حال تبدیل را با داده های اصلی مقایسه می‌کند و هر جایی که احساس می‌کند نیاز ندارد را غیر ضروری دیده و حذف می‌کند.

اینکه هر کدام از کدک های موجود در بازار کدام نوع فرعی را دارند، چندان برای ما اهمیت ندارد و صرفا برای اطلاعات عمومی مهم هستند. اما اینکه با هر کدام از این روش‌های فرعی، اطلاعات را دور می‌ریزند یا حفظ می‌کنند، بسیار مهم است. به عنوان مثال مهم‌ترین نوع کدک ویدئویی که تابحال ساخته شده است، کدک های پایه استاندارد MPEG است. کلمه MPEG از “گروه متخصصان تصاویر متحرک” (Moving Picture Experts Group)  گرفته شده است و در واقع نام گروه مهندسان نرم‌افزاری است که آن را برای اولین بار طراحی کردند.

ما سه فرمت اصلی را از این کدک به دست آورده‌ایم و بسیاری از فرمت‌های فرعی هم حاصل یکی از این سه نوع فرمت هستند: MPEG-1 و 2 و 4 (توجه کنید که MPEG-3 نداریم!) یک فرمت MP3 هم داریم که خود آن یک کدک اصلی نیست و یک فرمت فشرده‌سازی صوتی است که خودش از MPEG-1 گرفته شده است. این فرمت که این روز‌ها تقریبا در هر نوع وسیله پخش موسیقی قابل پشتیبانی است، فایل‌های صوتی را با بیشترین نوع فشرده‌سازی، کوچک می‌کند.

فایل‌های معمول MP3 به صورت 128کیلوبیت در ثانیه ذخیره می‌شوند که حدودا یک یازدهم سایز فایل‌های صوتی اصلی که در سی‌دی‌ها یافت‌ می‌شوند است.

اما نکته اینجاست که اگرچه ما نوعی از فرمت‌های ویدئویی را هم داریم که با MPEG-1 فشرده می‌شوند، اما صدای این فایل‌های ویدئویی لزوما از فرمت MP3 استفاده نمی‌کند و ممکن است نوع فرمت دیگری داشته باشد.

تمامی کامپیوتر ها و دستگاه‌های دی‌وی‌دی پلیر از هر دو فرمت MPEG-1 و MP3 پشتیبانی می‌کنند. یکی از مشکلات MPEG-1 این است که تنها به صورت اسکن تصاعدی (Progressive Scanning) کار می‌کند. اسکن تصاعدی یک روش ذخیره‌سازی و نمایش فایل‌های تصویری است که در آن تمامی خط‌های هر تصویر به صورت ترتیبی رسم می‌شوند، در صورتی که در اسکن ضربدری (Interlaced Scanning)، ابتدا تمام خطوط فرد، و سپس تمام خطوط زوج رسم می‌شوند.

فرمت MPEG-2 دیگر کم کم در حال منسوخ شدن است. فرمتMPEG-2  یک استاندارد خیلی مهم، و تنها استاندارد فشرده‌سازی سازگار با دیسک‌های ویدیویی DVD است. با اینکه کدک‌های جدیدتر از MPEG-2 هم عرضه شده‌اند که حتی با کیفیت بالاتری کار فشرده‌سازی را انجام می‌دهند، ولی همچنان MPEG-2 استاندارد عرضه‌ی دیسک‌های نوری است. علاوه بر آن، یک گزینه‌ی مناسب برای ساخت دیسک‌های بلوری (Blue-Ray) نیز به حساب می‌آید. با تمام شدن عمر DVD ها و BlueRay ها، احتمالا این کدک هم از دنیای کدک های ویدئویی خداحافظی خواهد کرد.

«MPEG-4» استاندارد دیگری‌است که از هر دو حالت تصاعدی و ضربدری پشتیبانی می‌کند. این فرمت، تکنیک فشرده‌سازی بهتری را نسبت به MPEG-2 به کار برده است، و همانند MPEG-2، در بسیاری از جاها به عنوان یک استاندارد فشرده‌سازی مورد قبول است. درواقع، چندین کدک دیگر از ساختار MPEG-4 به وجود آمده‌اند. یکی از مشهورترین این کدک‌ها، کدک «H.264» است که یک کدک مهم برای کدگذاری فیلم‌ها برای دیسک‌های بلوری، و همچنین ویدیوهای وب‌سایتهای پخش ویدئویی است

کدک H.264 درواقع خانواده‌ای از استانداردها است که انعطاف پذیری زیادی را برای کاربردهای مختلف ارائه می‌دهد. کدکH.264 امکان فشرده‌سازی با بیت‌ریت (Bit rate) و رزولوشن (Resolution) کم یا زیاد را دارد. این انعطاف‌پذیری به کاربر این امکان را می‌دهد که از همین استاندارد برای فشرده‌سازی ویدیوها برای پخش زنده، ذخیره‌سازی در دیسک‌ها، یا ذخیره سازی در کارت های حافظه روی دوربین استفاده کند.

کدک با فرمت فرق دارد!

این خیلی مهم است و موضوعی است که خیلی از کاربران ان را نمی‌دانند. خیلی‌ها کدک و فرمت را یکی می‌دانند یا فرق آنها را تشخیص نمی‌دهند. کدک را که گفتیم چیست. اما فرمت یا Container یا ظرف، در واقع همان پسوند فایلی است که مانند یک پوسته این کدک را در خود نگه می‌دارد.

شما فرمت یا ظرف را به عنوان یک کاغذ کادو در نظر بگیرید که کدک را در آن می‌پیچند و استفاده می‌کنند. مثلا MP4 یا AVI یک ظرف یا پوسته یا فرمت نگهداری از یک کدک هستند. حالا اینکه کدام کدک در آنها استفاده شده است، بعدا مشخص می‌شود و ربطی به فرمت نگهداری آنها ندارد.

در اغلب موارد دلیل اینکه شما هنگام ارسال یک فایل ویدئویی که در دوربین ضبط شده و می‌خواهید آن را در گوشی تان ببینید، مثلا در دستگاه Android خود یک پیام خطا دریافت می کنید که کدک فایل ویدیوی شما با پخش کننده ویدیوی شما متفاوت است یا این که پخش کننده ویدیوی شما از کدک مورد نظر پشتیبانی نمی کند.

ممکن است فکر کنید که پخش کننده رسانه به طور خودسرانه تصمیم می گیرد یک کانتینر را باز کند و دیگری را باز نکند، اما این گونه نیست، یک کانتینر می تواند شامل انواع مختلفی از کدک ها باشد و گوشی شما ممکن است از همه آنها پشتیبانی نکند.

کدک ویدیویی پشتیبانی نمیشود یعنی چه؟

هیچ چیزی آزار دهنده تر از این نیست که ویدئویی را دانلود یا ضبط کنید و یا به گوشی تان انتقال دهید و با خطای “این فایل باز نمی شود”  و یا “این کدک صوتی پشتیبانی نمی شود” روبرو شوید. حالا چگونه باید خطای فایل ویدیویی پشتیبانی نشده را اصلاح کنیم؟

اول ببینیم کدک ویدئویی گوشی چیست؟

کدک ویدئویی گوشی چیست؟

در سرویس‌های استریم ویدیو مانند یوتیوب، آپارات یا حتی سرویس های پخش فیلم مانند فیلیمو و فیلم نت هم ویدیوها با چند کدک رمزگذاری و بارگذاری می‌شوند تا هر کاربری بتواند ویدیویی که به آن علاقه دارد را با کیفیت موردنظرش ببیند . به این ترتیب تمام کاربران با هر دستگاهی و هر سرعت اینترنتی می‌توانند ویدیوهای یوتیوب را آنلاین و کاملاً روان و بدون مشکل ببینند.

اگرچه سرعت اینترنت در سال‌های اخیر به میزان قابل‌توجهی بهتر شده است؛ اما گاهی اوقات سرعت اینترنت به میزان محسوسی کاهش پیدا می‌کند و این موضوع برای کاربرانی که می‌خواهند ویدئو‌ها را آنلاین نگاه کنند چندان جالب نیست.  بنابراین استفاده از کدک‌های بهینه‌سازی‌شده برای چنین شرایطی ضروری است.

به منظور فشرده‌سازی بیشتر در فیلمبرداری با گوشی‌های موبایل نیز کدک‌های جدید و قدرتمندی ایجاد شده است که امکان ضبط ویدیوهای با کیفیت و درعین‌حال کم‌حجم را به شما می‌دهد.  در حال حاضر در بسیاری از گوشی‌های اندرویدی جدید برای فیلم‌برداری از این فرمت‌های جدید استفاده می‌شود. معمولاً در حال حاضر فیلم‌برداری با گوشی‌های هوشمند با دو کدک متداول H.264 و H 265 انجام می‌شود. فشرده‌سازی با این دو فرمت بسیار قوی است. به عنوان مثال در صورتی‌که در حالت 4K به مدت ۲۰ ثانیه با گوشی خود فیلم‌برداری کنید، حجم ویدیوی H.264 در حدود ۱۲۵ مگابایت و حجم ویدیوی H.265 در حدود ۹۰ مگابایت می‌شود.

همان‌طور که مشخص است تنها با تغییر کدک فیلم‌برداری می‌توانید حجم ویدیوی ضبط‌شده را ۳۰ درصد کاهش دهید. جالب است بدانید در صورت استفاده از پردازنده‌ای با قدرت بیشتر روی گوشی‌تان، این کدک ها می‌توانند حجم ویدیو را بیش از این میزان نیز کاهش دهند.

کدک H.264 چیست؟

Advanced Video Coding یا AVC به معنی کدینگ ویدیویی پیشرفته که با نام H.264 نیز شناخته می‌شود یکی از کدک‌های ویدیویی جدید محسوب می‌شود که اکثر دستگاه‌های پخش ویدیو که در ۱۰ سال گذشته تولید شده‌اند، از آن پشتیبانی می‌کنند. با ساخت فرمت‌های رزولوشن بالا و ویدیوهای HQ یا همان ویدیوهای HD و Full HD، محبوبیت این کدک نیز افزایش یافت.

 زیرا نسبت به کدک‌های قبل از خود، از روش‌های بهتر و کارآمدتری استفاده می‌کرد. حجم ویدیوهای H.264 در مقایسه با MPEG 2.0  تقریباً ۵۰ درصد کمتر است و درعین‌حال نسبت به این ویدیوها کیفیت مشابه و حتی بالاتری دارند. کارآمد بودن H.264 در مقایسه با کدک‌های قبلی به میزان قابل‌توجهی بهتر است و به همین دلیل در مدت کوتاهی به یک کدک استاندارد برای محتوای HD تبدیل شد. در ضمن این کدک مشاهده ویدیو آنلاین را برای افرادی که به اینترنت با پهنای باند زیاد دسترسی ندارند، امکان‌پذیر کرد.

یوتیوب با استفاده از این کدک موفق شد محتوای 720p و 1080p  را برای نخستین بار به ترتیب در سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ استریم کند. در یک دهه بعد استفاده از این کدک برای محتوای آنلاین، فیلم‌های HD بلوری و برنامه‌های تلویزیونی هم افزایش یافت.

همان‌طور که قبلاً گفتیم امروزه تقریباً دستگاه‌های پخش جدید از H.264 پشتیبانی می‌کنند و حتی فیلم‌برداری گوشی‌های هوشمند و دوربین‌های حرفه‌ای هم با این کدک انجام می‌شود تا فیلم‌های ضبط‌شده در آن‌ها بدون مشکل در دستگاه‌های مختلف پخش شود.

کدک H.265 چیست؟

کدک High Efficiency Video Coding  یا HEVC به معنی کدینگ ویدیو با کارایی بالا که با نام H.265 نیز شناخته می‌شود در واقع نسل جدید  کدک H.264 به شمار می‌رود و در مقایسه با کدک‌ H.264 بسیار کارآمدتر است. زیرا حجم ویدیوهایی که با این کدک رمزگذاری می‌شوند، در مقایسه با سایر ویدیوها بسیار کمتر است.

به همین دلیل کدک بسیار مناسبی برای پخش محتوا در سرویس‌های استریم ویدیو محسوب می‌شود (زیرا استریم چنین ویدیوهایی در مقایسه با سایر ویدیوها به پهنای باند کمتری نیاز دارد) و برای محتواهایی با کیفیت بسیار بالا نیز کاملاً مناسب است. از سوی دیگر با پیدایش تلویزیون‌ها و محتوای دارای رزولوشن 4K، استفاده از H.265 به میزان قابل‌توجهی افزایش یافته است.

جدیدترین محتواهای UHD با همین کدک رمزگذاری می‌شوند. در ضمن فیلم‌برداری 4K و 8K در گوشی‌های هوشمند نیز با H.265 انجام می‌شود و محتواهای HDR مثل دالبی ویژن نیز با همین کدک تهیه می‌شود. اما متأسفانه H.265 با وجود اینکه مزایای زیادی دارد، برخلاف H.264 هنوز در حد انتظار مورد استقبال قرار نگرفته است و هنوز هم خیلی از دوربین‌های دیجیتال از کدک قدیمی‌تر H.264 برای ضبط ویدئو‌هایشان استفاده می‌کنند.

یکی از دلایل عدم گسترش استفاده از H.265، هزینه لایسنس و هزینه حق امتیاز استفاده از این کدک است و ممکن است فرآیند سازگاری کامل سخت‌افزار و نرم‌افزار با این کدک به‌صورت کامل و همچنین متداول شدن آن برای ساخت محتوای ویدئویی چند سال طول بکشد. در ضمن در حال حاضر مرورگرهای مطرح و شناخته‌شده مانند گوگل کروم و موزیلا فایرفاکس اصلاً از این کدک پشتیبانی نمی‌کنند.

کدک Apple ProRes

Apple ProRes  برخلاف سایر کدک‌هایی که تاکنون معرفی کرده‌ایم، یک کدک نسبتاً خاص محسوب می‌شود و برای ویرایشگران ویدیو و افراد حرفه‌ای طراحی شده است. فایل‌هایی که با استفاده از این کدک رمزگذاری می‌شوند، نسبت به سایر فایل‌های فشرده‌شده اطلاعات بیشتری دارند و کمتر فشرده‌ می‌شوند. رمزگذاری فایل‌ها با استفاده از Apple ProRes برخی از عملیات ویرایشی در مراحل مونتاژ مثل Color Grading را راحت‌تر می‌کند، زیرا اطلاعات خامی که در هنگام تصویربرداری با دوربین ایجاد شده‌اند، در این فایل‌ها به‌اندازه کافی وجود دارند و حذف نشده است.

 البته طبیعتاً فایل‌های Apple ProRes به دلیل اینکه نسبت به سایر فایل‌های ویدیویی کمتر فشرده‌ شده‌اند و دربردارنده اطلاعات بیشتری هستند، به میزان بسیار زیادی نسبت به سایر فایل‌های ویدیویی حجیم‌تر هستند و ذخیره‌سازی آن‌ها فضای بیشتری را اشغال می‌کند.

بر اساس اطلاعات ارائه‌شده در مقاله مرتبط با این کدک از سوی اپل، حجم یک فایل Apple ProRes یک‌ساعته 4K با فریم‌ریت ۳۰ فریم به بیش از ۲۵۰ گیگابایت نیز می‌رسد! به همین دلیل Apple ProRes اصلاً برای ایجاد فیلم و استریم ویدیو استفاده نمی‌شود و تنها در مراحل تولید فیلم‌های سینمایی یا مستند‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در سال ۲۰۲۱ اپل اعلام کرد آیفون ۱۳ نخستین گوشی با قابلیت فیلم‌برداری با کدک Apple ProRes است. سال گذشته نیز شرکت DJI که یکی از شرکت‌های مطرح در زمینه تولید پهپاد است، پهپاد پرچم‌دار خود یعنی Mavic 3 Cine را با قابلیت فیلم‌برداری با این کدک روانه بازار کرد. اپل هم قابلیت شتاب‌دهنده سخت‌افزاری برای رمزگشایی کردن کدک ویدیویی اختصاصی خود را نیز در موتور رسانه تراشه‌های M1 Pro و M1 Max ایجاد کرده است.

کدک XAVC در دوربین های سونی چه کاربردی دارد؟

یکی از کدک های پخش مهم در دوربین‌های عکاسی سونی، XAVC است. XAVC  استاندارد جدیدی برای کیفیت و انعطاف تصویر است. چه در حال ساخت و ضبط برنامه‌های خبری، تبلیغات موسیقی و یا حتی فیلم‌های 4K از مراسم عروسی باشید، XAVC  نرخ بیت و اندازه فایل‌ها را بدون کاهش کیفیت روی صفحه‌نمایش کاهش می‌دهد. بنابراین می توانید فرصت های خلاقانه خود را به طور موثر و با انعطاف پذیری بیشتر کشف کنید.

با XAVC می توانید ویدئو‌های خود را برای استفاده در آینده بیمه کنید. چون این کدک هم از عمق رنگ 8 و 10 بیتی و همچنین نمونه‌برداری رنگ 4:2:2 و 4:2:0 و طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها پشتیبانی می‌کند و یک کدک عالی برای تصحیح و درجه‌بندی رنگ در هنگام مونتاژ را برایتان فراهم می‌کند. ضمنا برخی از دوربین‌ها امکان ضبط ویدئوی HDR را دارند و کدک XAVC می‌تواند از تصویربرداری HDR یعنی با ویدئو‌های با محدوده دینامیکی بالا هم پشتیبانی کند.

کدک XAVC وابسته به رزولوشن نیست. یعنی با هر وضوحی که دوست دارید فیلم بگیرید.  کدک XAVC برای پشتیبانی از تمام رزولوشن‌های رایج ویدئویی از جمله 4K و 2K و HD و Full HD و کاربرد کاملا مناسبی دارد. علاوه بر این کدک XAVC می‌تواند از نسل بعدی ضبط ویدئویی یعنی رزولوشن 8K  (7680 x 4320) هم پشتیبانی می‌کند. شاید فکر کنید که این فرمت فعلا برای ما کاربردی ندارد. اما همانطور که این رزولوشن در دوربین فول فریم A1 سونی معرفی شد این فرمت با استفاده از آخرین کدک XAVC HS  می‌تواند ویدئو‌های به این سنگینی را نیز پشتیبانی کند. این کدک همچنین از صدای 96 کیلوهرتز و 24 بیت هم پشتیبانی می کند.

کدک XAVC علاوه بر فیلمبرداری می‌تواند برای استخراج فریم‌های عکس هم استفاده شود. بسیاری از مدل‌های دوربین و فیلم‌برداری که با کدکXAVC  ضبط می‌کنند می‌توانند تصاویری با نرخ فریم بالا بگیرند. برای مثال، دوربین سینمای پیشرفته VENICE تا 120 فریم در ثانیه با رزولوشن 4K  و دوربین بی‌نظیرFX9  حداکثر تا 180 فریم در ثانیه Full HD را پشتیبانی می‌کنند. شما می‌توانید از تک تک فریم‌هایی که برای ضبط ویدئو در اختیاز دارید، فریم‌های عکس با کیفیتی را استخراج و استفاده کنید.

کدک XAVC معمولا با فرمت .mp4 ضبط و استفاده می‌شود. اگر برنامه‌ای که در گوشی یا کامپیوترتان دارید، نمی‌تواند این کدک ویدئویی را پخش کند، احتمالا لازم است تا از برنامه های قوی‌تر و کامل‌تری استفاده کنید.

بهترین برنامه پخش کدک های مختلف در گوشی

برنامه‌های مختلفی برای گوشی‌های موبایل در بازار موجود هستند. ما این دو برنامه را پیشنهاد می‌کنیم:

۱. برنامه  MX Player؛ بهترین ویدیو پلیر اندروید

اپلیکیشن MX Player نامی آشنا در میان کاربران اندروید به شمار می‌رود که برای سال‌های طولانی، عنوان بهترین ویدیو پلیر در این سیستم عامل را در اختیار داشته است. اپ مذکور از طراحی بسیار چشم‌نوازی بهره می‌برد و کار با منوهای مختلف آن به آسانی امکان‌پذیر است. همچنین پشتیبانی از قابلیت دیکود چند هسته‌ای یکی از مهم‌ترین جنبه‌های مثبت برنامه محسوب می‌شود.

۲. برنامه  VLC؛ بهترین ویدیو پلیر همه‌کاره

اپلیکیشن VLC یکی از بهترین ویدیو پلیر های مخصوص کامپیوتر شناخته می‌شود که نسخه موبایل آن برای صاحبان دستگاه‌های اندرویدی هم در دسترس قرار گرفته است. این اپ متن باز و کراس پلتفرم می‌تواند برای پخش فایل‌های تصویری و صوتی مورد استفاده قرار بگیرد و از استریم تحت شبکه نیز پشتیبانی به عمل می‌آورد.

بهترین برنامه پخش کدک های مختلف در کامپیوتر

اگر برای پخش فایل‌های ویدئویی که با دوربین ضبط کردید، در داخل کامپیوتر با مشکل روبرو هستید، احتمالا این برنامه‌ها برایتان کاربرد دارد

1. VLC Media Player

نسخه اصلی یا کامپیوتری پلیر قابل اعتماد VLC Media که تقریباً دو دهه است وجود دارد، به‌خوبی امتحان خود را پس داده است. ویژگی‌هایی مانند توانایی پخش فایل‌های ZIP، تبدیل فرمت‌های ویدیویی، ضبط صفحه‌نمایش و پشتیبانی از اکثر فرمت‌های رسانه، این نرم‌افزار را به یکی از بهترین برنامه‌های پخش ویدیو برای کامپیوتر و لپ تاپ تبدیل کرده است.

VLC Media Player می‌تواند بدون دردسر تمام فرمت‌ها و کدک‌های اصلی ویدئویی را پخش کند. پخش‌کننده VLC می‌تواند ویدیو را سریع‌تر رمزگشایی کند؛ یعنی فرایند مدیریت پردازش ویدیو با سرعت بیشتری انجام می‌شود. ویژگی‌های VLC را می‌توان با استفاده از افزونه‌های قابل دانلود افزایش داد. همچنین می‌توان ظاهر این برنامه را با استفاده از پوسته‌ها سفارشی کرد و باب میل و سلیقه خود ساخت.

2. KMPlayer

برنامه KMPlayer یکی دیگر از پخش‌کننده‌های ویدیویی رایگان و کارآمد برای ویندوز است. تعداد بالای ویژگی‌های پخش کننده KM، این پلیر را برای کاربران پیشرفته مناسب می‌کند. با این پخش‌کننده فیلم می‌توانید پخش ویدیو و فایل‌های صوتی ضبط شده با دوربین‌تان را با دکمه‌ها و کلیدهای میانبر کنترل کنید و صفحه نمایش و صدا را فوق‌العاده سریع تنظیم کنید. KMPlayer از انواع فرمت‌های زیرنویس و کدک‌های ویدئویی دوربین‌ها پشتیبانی می‌کند.

این برنامه بهترین انتخاب برای کاربران مبتدی نیست. چون برای اجرا به منابع زیادی نیاز دارد. بااینکه این نرم‌افزار مثل گذشته محبوب نیست و فیلمبرداران معمولاً از کندی اجرای آن گله دارند، به دلیل قابلیت‌های مناسبی که دارد،‌ همچنان می‌تواند در فهرست بهترین برنامه های پخش ویدیو برای کامپیوتر و لپ تاپ قرار بگیرد.

اگر هنوز هم درباره کدک ویدئویی و انواع نرم افزارهای پخش ان سوالی دارید حتما در بخش کامنت‌ها از ما بپرسید.

منبع: Adorama