راحت‌ترین روش‌های محاسبه تعداد شات دوربین عکاسی

تعداد شات دوربین عکاسی در واقع به تعداد دفعاتی گفته می‌شود که پرده شاتر یک دوربین عکاسی باز و بسته شده باشد. از آنجا که معمولا هر بار که عکسی گرفته می‌شود، یکبار این پرده باز و بسته می‌شود، تعداد شات دوربین عکاسی ، به بیان ساده‌تر همان تعداد عکس گرفته شده توسط دوربین است.

در تصویر پایین یک نمونه از لحظه شات یا همان کنار رفتن پرده از جلوی سنسور دوربین را می‌بینید.

دانستن این اطلاعات موقع خرید دوربین یا فروش دوربین دست دوم اهمیت زیادی دارد. زیرا نشان می‌دهد که آن دوربین در طول عمر خود، چقدر استفاده شده یا چقدر عکس گرفته است.

البته تعداد عکس‌های گرفته شده توسط یک دوربین، تنها ملاک میزان کارکرد دوربین نیست و اینطور نیست که اگر یک دوربینی، زیاد عکس گرفته باشد حتما فرسوده است یا اگر دوربینی تعداد شات گرفته شده کم داشته باشد، حتما بسیار نو و کم کارکرد است.

اما بهرحال این تعداد شات زده را هم در کنار موضوعات دیگر، به عنوان یکی از نشانه‌های میزان عملکرد دوربین می‌دانند.

سوال اینجاست که اصولا چرا باید یک قطعه مکانیکی در دوربین‌ها وجود داشته باشد و با هر بار عکس گرفتن باز و بسته شود

شاتر دوربین، در واقع یک پرده فیزیکی و واقعی است که جلوی حسگر دوربین را می‌گیرد تا از رسیدن “نور بدون کنترل” به حسگر جلوگیری کند.

اگر پرده شاتر وجود نداشته باشد، نور به صورت پیوسته، روی حسگر می‌تابد و از همه مهم‌تر اینکه حسگر همواره در معرض آلودگی قرار دارد. اصلا یکی از دلایلی که حسگر دوربین‌های بدون حسگر اینقدر نیاز به سرویس و غبارروبی دارند همین است که هیچ چیزی روی آنها را نمی‌پوشاند.

شاتر دوربین، براساس سرعتی که شما روی دوربین تنظیم می‌کنید باید هر بار با هر عکس، باز و بسته شود.

این حرکت در اغلب اوقات حتی با چشم قابل دیدن نیست. به عنوان مثال وقتی در یک ظهر آفتابی عکاسی می‌کنید، احتمالا سرعت شاتر دوربین، باید سریعتر از 1/1000 ثانیه باشد. طبیعی است که وقتی یک وسیله مکانیکی لازم باشد با چنین سرعتی حرکت کند، میزان استهلاک و ساییدگی آن به شدت زیاد می‌شود و در نهایت از کار می‌افتد.

کارکرد مهم‌تر از تعداد شات دوربین است

به این مثال توجه کنید:

وقتی یک ماشین همواره با راننده‌ای دقیق رانده شود و سرویس منظم دریافت کرده باشد، بسیار بهتر از ماشینی است که مسافت کمتری را طی کرده، اما همواره دور موتور آن خیلی بالاتر از حد مجاز بوده، در همه دست‌اندازها پریده و یک بار هم روغن‌کاری نشده است. کیلومتر طی شده، تنها یکی از عوامل موثر بر میزان کارکرد ماشین محسوب می‌شود.

یک دوربین خبری که پر از جای ضربه و فرورفتگی و شکستگی و آسیب است، حتی با تعداد شات کمتر هم در برابر یک دوربین که همواره در داخل آتلیه و زیر سقف و روی سه‌پایه قرار داشته است، استهلاک بیشتری داشته است.

چه تعداد شات دوربین عکاسی زیاد محسوب می‌شود؟

پیش‌بینی زمان کارکرد براساس تعداد شات های دوربین به مدل آن دوربین بستگی دارد.

به عنوان مثال به جدول زیر دقت کنید:

اینها تعداد شاتر تضمین شده توسط خود شرکت Canon برای برخی از مدل های مشهور دوربین‌های DSLR این شرکت هستند. درباره دوربین‌های هم‌رده این مدل‌ها در نیکون هم تعداد شاتر تضمین شده، تقریبا همین تعداد است.

به عنوان مثال تعداد شات دوربین نیکون D5600، تقریبا همان تعداد شاتر Canon 70D را دارد. این تعداد را می‌توانید در جدول زیر ببینید.

سونی به صورت رسمی، تعداد شاتر تضمین شده دوربین‌های خودش را اعلام نمی‌کند و چند مدل محدود مانند a7R II, a7R III  و  a9 را 500.000 اعلام کرده است.

تعداد شات تضمین شده یعنی چه؟

اغلب شرکت‌ها، بعد از این تعداد شاتر، موظف هستند که پرده شاتر دوربین را تعویض کنند.

در برخی از کشور‌ها و در مورد برخی از برند‌ها، این تعویض پرده شاتر، به عنوان بخشی از گارانتی عمومی دوربین محسوب می‌شود و در برخی از کشور‌ها هم بابت آن هزینه‌ دریافت می‌شود.

در ایران اینطور مرسوم نیست که پرده شاتر به رایگان تعویض شود (حداقل من تابحال درباره آن نشنیده‌ام!). اما هزینه آن چندان گزاف نیست و شاید حتی کمتر از تعویض باطری از کار افتاده دوربین باشد.

خبر خوب اینکه معمولا کارکرد واقعی شاتر دوربین‌های عکاسی بسیار بیشتر از زمان تضمین شده توسط شرکت سازنده است. یعنی دوربین‌ها معمولا خیلی بیشتر (گاهی اوقات نزدیک به دوبرابر) تعداد شات تضمین شده‌شان کار می‌کنند.

در واقع مانند کیلومتر تضمین شده ماشین‌ها، تعداد شات تضمین شده برای دوربین‌ها در شرایط عملکرد عمومی آنها در نظر گرفته می‌شود و اصلا نمی‌تواند قطعی باشد.

مثلا وقتی دوربین یک عکاس خبری یا حیات وحش، در دمای خیلی بالاتر یا پایین‌تر از دمای طبیعی محیط و به صورت پی‌درپی با سرعت خیلی بالا شات می‌زند، استهلاک آن خیلی بیشتر از دوربینی است که در دمای اتاق و به صورت تک به تک عکس گرفته است.

آیا تعداد شاتر دوربین روی کیفیت عکس دوربین تاثیر می‌گذارد؟

خیر. به هیچ وجه. تعداد شاتر دوربین هیچ تاثیری روی کیفیت تصویر دوربین ندارد. این یکی از تصورات رایج غلطی است که بین برخی از عکاسان رواج دارد.

تعداد شاتر، صرفا تعداد دفعاتی است که دوربین شما پیش از این عکاسی کرده است. این هیچ ربطی به پردازش عکس توسط حسگر و پردازشگر دوربین ندارد و دوربین در هر زمانی که می‌تواند شاتر بزند، همان کیفیت روز اول خودش را خواهد داشت.

فهمیدن تعداد شات دوربین چطور انجام می‌شود؟

تا چند سال پیش، تعداد شاتر دوربین‌ها تنها توسط دستگاه‌های شرکت‌های سازنده قابل شناسایی بود

خوشبختانه در دوربین‌های جدید، این اطلاعات از حافظه دوربین، به اطلاعات EXIF عکس ها منتقل می‌شوند و به همین دلیل می‌توانید تعداد شات زده هر دوربین را از آخرین عکسی که با آن دوربین گرفته‌اید استخراج کنید.

اطلاعات EXIF چیست؟

اطلاعات EXIF در واقع یکسری مشخصات و فاکتور های زمان عکس‌برداری است که همگی آنها از دوربین شما استخراج شده و در کنار اطلاعات پیکسل‌های عکس، در قالب فرمت ذخیره سازی آن عکس ذخیره می‌شوند.

این اطلاعات می‌توانند شامل مدل دوربین، مدل لنز، زمان عکس‌برداری، شماره سریال دوربین یا حتی فاکتور های نوردهی مانند سرعت شاتر دوربین، دیافراگم لنز، نوع نورسنجی و … شوند.

این اطلاعات تنها قابل خواندن (و نه ویرایش) هستند.

یعنی مثلا شما می‌توانید ببینید که هر عکس با چه دوربینی گرفته شده است، اما نمی‌توانید اطلاعات مدل آن دوربین در فایل EXIF را عوض کنید.

این اطلاعات به قدری مهم هستند که تقریبا همه جشنواره‌ها و وب‌سایت‌های عکاسی، برای تایید اصالت یک عکس به آنها استناد می‌کنند.

در طول سال‌ها این اطلاعات گسترده‌تر شده‌اند و در دوربین‌های جدید‌تر، مثلا تعداد شات دوربین را هم می‌توان از آنها استخراج کرد.

برنامه‌های زیادی هم آنها را نمایش می‌دهند. از ویندوز گرفته تا Photoshop، امکان نمایش اطلاعات EXIF را دارند. اما همه برنامه‌ها نمی‌توانند تمامی اطلاعات EXIF را نمایش دهند.

به عنوان مثال برای دیدن جدول Image Number یا Shutter Count که نشان‌دهنده تعداد شاتر دوربین عکاسی هستند، باید از برنامه‌های خاصی استفاده کنید.

برنامه مخصوص دیدن تعداد شات دوربین کانن و برند‌های مشهور

برنامه‌هایی هم هستند که می‌توانند مستقیما از طریق کامپیوتر اجرا شده و وقتی دوربین به کامپیوتر متصل شده است، اطلاعات تعداد شاتر دوربین را بدون گرفتن عکس هم نمایش دهند.

به عنوان مثال یکی از معروف‌ترین برنامه‌ها برای این کار ‏ Free Shutter Count نام دارد و می‌توانید آن را از آدرس زیر دانلود کنید.

freeshuttercount.com

این یک برنامه مخصوص کامپیوتر است. برای استفاده از این برنامه، باید دوربینتان را با کابل به کامپیوتر نصب کنید و نرم‌افزار Free Shutter Count را اجرا کنید.

خوشبختانه این برنامه می‌تواند بسیاری از دوربین‌های کانن و نیکون و سونی را تشخیص دهد اما از آنجا که نیاز به نصب نرم‌افزار است، آن را پیشنهاد نمی‌کنیم. چون این کاری نیست که بخواهید به صورت پیوسته انجام بدهید. معمولا یک‌بار تعداد شات دوربین را پیدا می کنید و دیگر نیازی به نرم‌افزار ندارید.

وب‌سایت‌هایی هستند که خیلی راحت‌تر و به صورت رایگان این کار را انجام می‌دهند.

سایت‌های محاسبه تعداد شاتر دوربین کانن و برند‌های مشهور

سایت‌هایی برای تعداد شات دوربین‌ عکاسی کانن، نیکون، سونی و فوجی وجود دارند. این چهار برند، پرفروش‌ترین دوربین‌ها در ایران هستند. هر چند که برخی از سایت ها می‌توانند تعداد شات دوربین‌های الیمپوس و پاناسونیک و ریکو و … را هم پیدا کنند.

مثلا وب‌سایت Camera Shutter Count عملکرد بسیار ساده‌ای دارد و دوربین‌های بسیار زیادی (حتی برخی مدل‌های پنتاکس یا سامسونگ) را نیز پشتیبانی می‌کند. کافیست یک عکس از آن دوربین را که می‌خواهید، روی آن آپلود کنید.

توجه کنید که عکس باید حتما خام باشد.

منظور از خام، فرمت RAW نیست. منظور این است که آن عکس را به هیچ وجه ویرایش نکرده باشید. پس از آپلود، بلافاصله تعداد شات آن دوربین به شما نمایش داده می‌شود.

وب‌سایت tools.science.si که تنها برای دوربین‌های سونی کار می‌کند عملکرد جالب‌تری دارد. نرم‌افزاری که در این سایت قرار دارد، نیازی به آپلود کامل عکس ها ندارد و بلافاصله با انتخاب یک عکس از دوربین‌های سونی، تعداد شات زده را به شما نمایش می‌دهد. متاسفانه این سایت نمی‌تواند فایل دوربین‌های دیگر (به جز سونی) را بررسی کند.

آیا تعداد شاتر دوربین برای شاتر‌های الکتریکی هم محاسبه می‌شود؟

یک نکته مهم که باید بدانید این است که این شمارش تنها برای شاتر‌های مکانیکی دوربین‌های DSLR اهمیت دارد.

همانطور که قبلا هم گفتیم، دوربین های بدون آینه داستان کاملا متفاوتی دارند. برخی از آنها اصولا فقط شاتر الکترونیکی دارند و تعداد شات زده آنها اصلا به اطلاعات EXIF اضافه نمی‌شود.

اما دوربین‌های بدون آینه با شاتر مکانیکی هم وجود دارند و این یک تصور غلط هست که آنها پرده شاتر ندارند. به طور کلی، پرده شاتر مکانیکی بسیار کاربردی‌تر از پرده شاتر الکترونیکی است و تقریبا همه دوربین‌های حرفه‌ای گران‌قیمت (به جز Nikon Z9 ) دارای پرده شاتر فیزیکی هستند.

اینکه شاتر‌های مکانیکی و الکترونیکی با هم چه فرقی دارند، از موضوع مقاله ما خارج است. اما توجه داشته باشید که اصولا شمارش تعداد شاتر دوربین برای شاتر الکترونیکی بی‌معنی است. به خاطر داشته باشید که فقط به این دلیل که شاتر الکترونیکی فرسوده نمی‌شود، اصلا به این معنی نیست که سایر قسمت‌های دوربین هم کار نمی کنند و استهلاک ندارند.

آیا تعداد شاتر دوربین برای فیلمبرداری هم مهم است؟

خیر اصلا!

تعداد شاتر برای فیلمبرداری هیچ اهمیتی ندارد. اصولا در هنگام ضبط ویدئو، شاتر مکانیکی به بالا جمع می‌شود و کلا از جلوی حسگر کنار می‌ایستد. تصور کنید که اگر بنا بود که هنگام فیلمبرداری با سرعت 60 فریم بر ثانیه، شاتر مکانیکی کار کند، آنوقت با 60 بار در ثانیه شات زدن، در نیم ساعت فیلمبرداری، ظرفیت 100 هزار شات یک دوربین پر می‌شد!

اما این موضوع یک قسمت بد هم دارد. دوربین‌های زیادی هستند که کاربرد آنها بیشتر برای فیلمبرداری است. به عنوان مثال دوربین‌های سری 5D کانن مانند Mark II، Mark III یا Mark IV در ایران برای فیلمبرداران مجالس کاربرد زیادی دارند.

این دوربین‌ها اغلب برای فیلمبرداری استفاده می‌شوند و گاهی اوقات در طول یک روز بیشتر از 6 ساعت به صورت پیوسته فیلم‌برداری می‌کنند. اما در تمام این زمان گاهی اوقات حتی 1 عکس هم نمی‌گیرند. به همین دلیل، تعداد شات دوربین برای این دوربین‌ها خیلی کم است، اما زمان کارکرد آنها خیلی بیشتر از یک دوربین عکاسی معمولی هم رده آنهاست.