فوکوس در عکاسی چیست؟

فوکوس چیست؟ اصطلاح فوکوس در عکاسی به معنی تنظیم فاصله کانونی عدسی لنز دوربین بر اساس فاصله جسم تا دوربین است، به طوری که تصویر سوژه را  کاملاً واضح ببینیم. فوکوس در دوربین عکاسی را می‌توانید در دو حالت دستی و اتوماتیک تنظیم کنید. این موضوع اصلا ربطی به مدهای فوکوس در عکاسی ندارد و اصولا به عنوان تنظیمات اصلی فوکوس محسوب می‌شود. یعنی اول باید تصمیم بگیرید که فوکوس شما دستی است یا خودکار و اگر در حالت خودکار قرار گرفتید، بعدا از انواع مدهای فوکوس استفاده خواهید کرد.

چه مد دستی و چه خودکار، بهرحال اگر در هنگام عکس گرفتن، فوکوس را به درستی تنظیم نکنید، نخواهید توانست عکس واضحی را ثبت کنید.

تفاوت فوکوس دستی و اتوماتیک یا خودکار

با وجود فوکوس اتوماتیک که اتوفوکوس نامیده می‌شود، فوکوس دستی همچنان بسیار پرکاربرد می‌باشد.

فوکوس دستی بسیار دقیق‌تر است و در شرایطی مانند تاریکی که تنظیمات اتوماتیک نمی‌تواند، تنظیمات دقیقی را برای گرفتن عکس پیدا کند، بهترین فوکوس را برای شما به ثبت می‌رساند.

برای استفاده از فوکوس دستی، باید رینگ فوکوس که در جلوی لنز دوربین قرار دارد را بچرخانید تا تصویر در دقیق‌ترین حالت ممکن به ثبت برسد. البته می‌توانید با تنظیم دستی فوکوس، عکسی را به عمد تار یا واضح کنید تا برجستگی و زیبایی تصویر را بهتر نشان دهید.

سیستم فوکوس اتوماتیک از یک موتور داخل دوربین و یا از لنز دوربین برای فوکوس کردن روی سوژه، استفاده می‌کند. بنابراین فقط با زدن روی یک دکمه، دوربین سعی می‌کند فوکوس را پیدا کند و فوکوس روی سوژه مورد نظر شما انجام می‌شود.

اتوفوکوس بسیار سریع‌تر از فوکوس دستی است و در بعضی موارد، می‌تواند دقیق‌تر هم باشد.

چگونه از اتوفوکوس در دوربین‌های دیجیتال استفاده کنیم؟

برای استفاده از این سیستم، باید حتما یا دوربین و یا لنز مورد استفاده شما، یک موتور اتوفوکوس داشته ‌باشند. برای مثال اگر دوربین شما نیکون D3500 است، باید لنز شما سری AF-S و یا AF-Pباشد تا امکان استفاده از اتوفوکوس را داشته ‌باشید و در لنز‌های دیگر که دارای موتور فوکوس نیستند، امکان فوکوس خودکار را ندارید.

معرفی انواع اتوفوکوس

برای اینکه بهتر با فوکوس کردن آشنا شوید، ابتدا باید با 2 سیستم فوکوس خودکار متداول موجود در بازار آشنا شوید.

اتوفوکوس تشخیص کنتراست:

قفل کردن فوکوس در این حالت به دلیل پردازش اطلاعات بیشتر توسط دوربین، طولانی‌تر است. این اتوفوکوس برای ثبت لحظات از اشیاء متحرک مناسب نیست، اما برای سوژه‌های ثابت بسیار خوب عمل می‌کند.

با تمام موارد ذکر شده، اتوفوکوس تشخیص کنتراست، بسیار دقیق است، زیرا که داده‌ها را به طور مستقیم از سنسور دوربین می‌خواند.

بهترین عکس‌ها را از مناظر و یا سوژه‌های غیرمتحرک می‌توانید با این سیستم به ثبت برسانید.

این مد فوکوس در واقع همان چیزی است که از آن به عنوان فوکوس فیلم نام می‌بریم. چون بیشتر دوربین‌ها در هنگام فیلمبرداری از همین مد استفاده می‌کنند.

اتوفوکوس تشخیص فاز

این سیستم فوکوس عملکرد بسیار خوب و سریعی دارد و برای عکاسی از اجسام متحرک مناسب است. تقریبا همه دوربین‌های DSLR از این فوکوس برای فوکوس عکاسی استفاده می‌کنند و سرعت آن بی‌نظیر است. البته ممکن است به دلیل عدم انطباق داخلی، تحت تاثیر خطا قرار گیرد، اما در برخی از دوربین‌ها، امکان کالیبره کردن برای به حداقل رساندن این خطاها وجود دارد.

در اکثر دوربین‌های جدید، سیستم‌های فوکوس هیبریدی را داریم که ترکیبی از هر دوی این فوکوس ها است و هم در مورد فیلمبرداری و هم در مورد عکس‌برداری سرعت و دقت بسیار خوبی دارد.

انواع حالت‌های اتوفوکوس در دوربین‌ها

در بالا با انواع سیستم‌های فوکوس خودکار آشنا شدیم، حالا برای گرفتن یک عکس خوب باید، درباره انواع حالت‌های اتوفوکوس هم اطلاعاتی داشته باشیم.

اتوفوکوس پی‌درپی یا پیوسته یا ممتد

این حالت در دوربین‌های مختلف فرق می‌کند. به عنوان مثال در دوربین‌های کانن تحت عنوان  Al Servo، و در دوربین‌های نیکون به نام AF-C شناخته می‌شود. عبارت C به معنی Continues است.

این حالت برای گرفتن تصویر از اجسام و سوژه‌های متحرک بسیار کاربردی می‌باشد. در این حالت، دوربین به صورت خودکار تا زمانی که شما کلید فوکوس را نگه داشته‌اید، به طور پیوسته فوکوس تصویر را حفظ می‌کند.

اتوفوکوس Single یا تکی

در این حالت فوکوس، برخلاف حالت پیاپی تا زمانی که شما کلید فوکوس را رها نکنید و مجدد فشار ندهید، فوکوس تنظیم نمی‌شود. یعنی هر بار که دکمه را فشار دهید، دوربین فوکوس می‌کند و بعد از رها کردن آن، دیگر نقطه فوکوس را فراموش می‌کند تا بار دیگر دوباره این کار را انجام دهید. فوکوس در عکاسی پرتره معمولا همین نوع است.

در سوژه‌هایی که ثابت هستند، استفاده از این فوکوس بسیار موثر می‌باشد. این فوکوس را در دوربین‌های کانن به نام Single Shot و در دوربین‌های نیکون به نام AF-S می‌شناسند.

اتوفوکوس Auto-Servo

این حالت در تمامی دوربین‌ها وجود ندارد. در دوربین‌هایی که مجهز به این حالت هستند، صفحه به صورت اتوماتیک سوژه را آنالیز کرده و یک حالت مناسب از بین اتوفوکوس پیاپی و تکی را انتخاب می‌کند. یعنی این تکنیک فوکوس در عکاسی به این صورت است که دوربین برای حفظ فوکوس و مصرف باطری کمتر روی حالت Single Focus است و اگر سوژه شما شروع به حرکت کند، دوربین هم بلافاصله روی حالت Continues Focus قرار می‌گیرد و شروع به دنبال کردن سوژه می‌کند.

آموزش فوکوس در عکاسی در حالت Auto Servo راحت نیست و بهتر است اول دو حالت دیگر را یاد بگیرید و بعدا به سراغ این حالت بروید که با آن دو تای دیگر اشتباه نشود.

آشنایی با سیستم نقطه‌ای فوکوس

این بخش، یکی از بخش‌های مهم در تنظیمات فوکوس در عکاسی می‌باشد. نقاط فوکوسی، در قسمت‌هایی قرار دارند که دوربین شما می‌تواند روی آن فوکوس کند.

هرچه تعداد این نقاط بیشتر باشد، عکس شما فوکوس بهتری را خواهد داشت. نقاط فوکوس یا منطقه‌های فوکوس چندین حالت دارد که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم. اما قبل از آن باید بدانید که همه دوربین‌ها از تمام این گزینه‌ها پشتیبانی نمی‌کنند و نام هرکدام نیز در هر دوربین، ممکن است متفاوت باشد.

در واقع ما چیزی به نام آموزش نقطه فوکوس در عکاسی نداریم و خودتان مطمئناً با چند بار تمرین متوجه خواهید شد که بهترین حالت چه در انواع فوکوس، چه در حالت‌های فوکوس و چه منطقه‌ی فوکوسی کدام است.

نقاط فوکوس در دوربین عکاسی مختلف با هم تفاوت دارند. برخی از دوربین‌های DSLR دارای 9 یا 13 یا 15 نقطه فوکوس هستند و در برخی از دوربین‌های بدون آینه، بیش از 500 دقطه فوکوس هم می‌بینیم. اینکه دوربین شما از چند نقطه از این نقاط استفاده می‌کند به انواع فوکوس در دوربین عکاسی شما بستگی دارد.

اتوفوکوس تک نقطه‌ای

در این حالت، همانطور که از نامش پیداست، دوربین فقط از یک نقطه فوکوس که انتخاب کرده‌اید، استفاده می‌کند. در مواقعی که دوربین را روی سه‌پایه گذاشته‌اید و حرکت نمی‌کند و سوژه شما نیز ثابت است، از این حالت فوکوس در عکاسی استفاده کنید.

اتوفوکوس پویا

در این نوع از فوکوس در عکاسی، زمانی که سوژه ثابت است، استفاده کنید. البته زمانی که سوژه شما شروع به حرکت کرد می‌توانید، با استفاده از نقاط فوکوسی که تعیین کرده‌اید، آن را ردیابی کنید. در عکاسی حیات‌وحش از این نوع فوکوس استفاده کنید.

فوکوس سه بعدی

در این حالت، در سوژه‌های متحرک، بدون اینکه شما دوربین را بچرخانید، خودش سوژه را تعقیب می‌کند. (البته فقط در بین نقاط فوکوس)  از این نوع فوکوس نیز برای عکاسی حیات‌وحش یا ورزشی استفاده می‌شود.

اتوفوکوس گروهی

در این حالت برای مواقعی استفاده می‌شود که عکس گرفتن سخت باشد. دوربین به طور همزمان از 5 نقطه برای فوکوس استفاده می‌کند. دوربین روی نزدیک‌ترین سوژه‌‌ای که در نقاط فوکوس قرار دارد، فوکوس می‌کند.

اتوفوکوس خودکار

در این حالت، دوربین به صورت خودکار، سوژه را انتخاب کرده و فوکوس را انجام می‌دهد.

چگونه عمل فوکوس کردن و عکس گرفتن را از هم جدا کنیم؟

در بسیاری از دوربین‌ها، وقتی شما برای ثبت عکس، کلید شاتر را تا نیمه فشار می‌دهید، فوکوس به صورت خودکار انجام می‌شود. این کار را قفل فوکوس در عکاسی می‌نامند. اما در برخی اوقات نیاز است که این دو عملکرد از هم جدا باشند. مثلا :

• زمانی که می‌خواهید فوکوس در چندین عکس ثابت بماند.
• زمانی که می‌خواهید قبل از ثبت عکس، مکثی کوتاه داشته‌ باشید. مثلاً برای عکاسی از حیات وحش، شما باید دوربین را نسبت به مکان سوژه تنظیم کنید، عمل فوکوس را انجام دهید و صبر کنید که سوژه به محلی که فوکوس دوربین نسبت به آن تنظیم شده است، وارد شود. آن‌گاه کلید شاتر را فشار داده و عکس را ثبت کنید.
• زمانی که می‌خواهید بعد از انجام فوکوس، ترکیب‌بندی عکس را تغییر دهید. در در فوکوس‌های خودکار، معمولا هیچ نقطه فوکوسی در لبه‌ی کادر دوربین نیست، بنابراین اگر سوژه عکاسی شما در لبه کادر قرار دارد، شما باید عمل فوکوس را از عکاسی جدا کنید.

در اکثر دوربین‌ها، کلیدی به نام AF-On یا دکمه فوکوس ‌پشتی تعبیه شده ‌است که مانند کلید شاتر، هنگامی که آن را تا نیمه فشار دهید، عمل فوکوس را انجام می‌دهد.

بهتر است در عکاسی از این کلید برای فوکوس کردن استفاده کنید.

اصول فوکوس در عکاسی

خب حالا که تقریبا با معنی فوکوس در عکاسی و انواع و کاربردهای آن آشنا شدیم، بهتر است بدانیم برای عکس گرفتن باید دقیقا روی چه نقطه‌ای فوکوس کنیم؟

در اکثر اوقات باید روی خود سوژه فوکوس را انجام دهید. اما این موضوع بسته به نوع سوژه ممکن است کمی تفاوت داشته‌باشد. مثلا نحوه فوکوس در عکاسی پرتره کاملا مشخص است و باید حتما روی صورت سوژه انجام شود. اما در اکثر مواقع برای انتخاب منطقه فوکوس آزاد هستید و باید بسته به نوع کاربرد عکس برای شما، منطقه فوکوس را انتخاب کنید.

مثلا برای عکس گرفتن از شخص و یا حیوانات بهتر است فوکوس را روی یکی از چشم‌ها انجام دهید.

یا برای نشان دادن شبنم روی گلبرگ‌های گل، بهتر است فوکوس روی گلبرگ باشد تا روی غنچه باز شده گل!!!

فقط این نکته را در نظر بگیرید که بیشترین تمرکز باید روی سوژه اصلی باشد تا توجه بیشتری را از مخاطب بگیرد.

عواملی که ممکن است سبب بروز خطا در سیستم فوکوس اتوماتیک شود :

• سوژه با نور بسیار زیاد
• سوژه‌هایی مانند آتش با اشعه مادون قرمز
• سوژه‌ای با کنتراست کم
• سوژه‌هایی در تاریکی زیاد
• سوژه‌هایی با سرعت حرکت بالا
• چندین سوژه در فواصل گوناگون ازهم

عکاسی با روشی به نام انباشت فوکوس

انباشت فوکوس یا Focus Stacking ، تکنیکی است که می‌توانید به وسیله‌ی آن چندین عکس با نقاط مختلف فوکوس را ثبت کنید، بعد از آن واضح‌ترین قسمت‌های هر عکس را با هم ترکیب کرده و در نهایت به بهترین و واضح‌ترین عکس درمورد سوژه دست پیدا کنید.

بهرحال عمق فوکوس در عکاسی ثابت نیست و بسته به اینکه چه دیافراگمی را انتخاب می‌کنید یا فاصله سوژه با شما چقدر است، عمق فوکوس در عکاسی می‌تواند کم یا زیاد شود.

دقت کنید همانطور که ذکر شد، در عکاسی به روش انباشت فوکوس فقط باید نقاط فوکوس را تغییر دهید، مابقی تنظیمات دوربین مانند کادربندی هیچ تغییری نباید بکند. استفاده از انواع سه پایه در این تکنیک عکاسی بسیار کمک‌کننده است.

بعد از ثبت عکس‌ها، باید با استفاده از روش‌های انتقال عکس از دوربین به کامپیوتر، آن را به سیستم خود انتقال دهید تا در برنامه فتوشاپ بتوانید عمل ترکیب عکس‌ها را انجام دهید.

ما در این مطلب سعی کردیم تعریف فوکوس در عکاسی را برایتان توضیح دهیم و بگوییم که فوکوس در عکاسی به چه معناست. اما بهرحال اموزش فوکوس در عکاسی پرتره یا عکاسی تبلیغاتی بسته به حرکت سوژه می‌تواند متفاوت و بسیار سرگرم کننده باشد. اینکه وقتی نقطه فوکوس را تغییر می‌دهید، چه تاثیری روی عکس می‌گذارد، دید بسیار بهتری از عملکرد دوربین و فلو و فوکوس در عکاسی به شما می‌دهد.

حتما در مطلب دیگری به این موضوع که فوکوس و فلو در عکاسی چیست می‌پردازیم. اما تا آنوقت، شما هم دست به کار شوید و سوالات و تجربیات خودتان را درباره فوکوس در عکاسی حرفه ای را در بخش کامنت‌ها با ما در میان بگذارید.