عکاسی خیابانی و 6 ملاحظه اخلاقی درباره آن

۶ ملاحظه‌ی اخلاقی که باید زمان عکاسی خیابانی رعایت کنیم

من عاشق عکاسی خیابانیم، عکاسی خیابانی را آموزش می‌دهم، عکاسی خیابانی را ترویج می‌‌دهم، از عکاسی خیابانی دفاع می‌کنم و می‌خواهم همه لذت عکاسی خیابانی را تجربه کنند! آدم‌های زیادی هستند که به غیراخلاقی بودن این ژانر عکاسی اعتقاد دارند و البته معلوم است که این‌ها جزء عکاسان خیابانی نیستند. این منتقدان فکر می‌کنند که این ژانر بی‌ادبی، بی‌احترامی و تجاوز به حریم خصوصی مردم است. حتی بعضی از عکاسان خیابانی این ژانر را با نام بدی صدا می‌کنند، ولی خب، همه‌ی ما که بد نیستیم!

۱. حریم خصوصی

گرچه شاید گرفتن عکس از مردم در مکان‌های عمومی قانونی باشد (البته همیشه قوانین را هر کجا که هستید بررسی کنید، چون این قوانین از کشوری به کشور دیگر متفاوت است)، این قانونی بودن همیشه به این معنی نیست که باید حتما این کار را انجام بدهید. برای عکاسان خیابانی خیلی مهم است که افرادی که از آنها عکس می‌گیرند تاثیر عکس‌هایشان را درک کنند.

یادتان باشد که شما دارید کاری را بدون رضایت صریح کسی انجام می‌دهید، پس چه بخواهید چه نخواهید، وارد حریم خصوصیش می‌شوید (حتی اگر یک مکان عمومی باشد و عکس گرفتن هم قانونی باشد!). بنابراین، مهم است که هنگام عکاسی خیابانی به مرزهای خصوصی افراد احترام بگذاریم و از عکاسی از هر چیزی که از نظر اخلاقی یا قانونی نادرست باشد، مثل (در آغوش گرفتن یا حتی بالاتر در فرهنگ ایرانی)، یا کتک‌کاری یا حتی کسی که به وضوح از گرفتن عکسش توسط شما ناراضی است، اگر حتی به طور تصادفی عکس می‌گیرید، خودداری کنید.

همین‌طور برای عکاسان خیابانی درک زمینه‌ی محیطی که در آن عکاسی می‌کنند ضروری است. به عنوان مثال، عکس گرفتن از مردم در یک خیابان شلوغ شهر با عکس گرفتن از مردم در یک روستای کوچک خیلی تفاوت دارد. در بعضی فرهنگ‌ها، عکس گرفتن بدون اجازه می‌تواند توهین‌آمیز یا حتی تابو محسوب شود.

این عکاسان باید همیشه از هنجارها و ارزش‌های فرهنگی مکان‌هایی که عکس می‌گیرند آگاه باشند و به آن‌ها احترام بگذارند. عکاسان خیابانی با توضیح تاثیر عکس‌هایشان برای سوژه‌هاو همین‌طور ابراز دوستی با سوژه‌هایشان، می‌توانند تصاویری خلق کنند که هم از نظر قانونی و هم از نظر اخلاقی معتبر باشد، چقدر بهتر است!

 

۲. مناسبات قدرت

 

شما به عنوان یک عکاس، قدرت زیادی دارید چون می‌توانید انتخاب کنید که چطور یک شخص یا یک موقعیت را به تصویر بکشید. بنابراین اگر از افراد به حاشیه رانده یا آسیب پذیر اجتماع، و یا از افراد آسیب‌رسان (مثل آدم‌های خشن) که قبلاً با آنها صحبت نکرده‌اید، عکس می گیرید، باید مراقب خودتان باشید.

زمان عکاسی از افراد آسیب‌پذیر جامعه، مثل بی‌خانمان‌ها و کارتن‌خواب‌های عصبی، خیلی مهم است که با دلسوزی و همدلی به آنها نزدیک بشوید. این افراد اغلب در موقعیت‌های چالش برانگیزی هستند و این شما هستید که باید مراقب احساسات و تجربیات آنها باشید.

همین‌طور مهم است یادتان باشد که این افراد انسان‌هایی دارای عزت و شخصیتند و شایسته است که با آنها با احترام و همدلی رفتار شود، نه به عنوان یک هدف در دسترس که از آن‌‌‌‌‌ها یک عکس سیاه و سفید تلخ بگیرید و در اینستاگرام لایک جمع کنید.

 

۳. حساسیت فرهنگی

 

خوب است به این فکر کنید که چطور نماینده‌ی مردم و جوامعی از فرهنگ‌های متفاوت از فرهنگ خودتان باشید. منظور این نیست که شما نباید از فرهنگ‌های دیگر عکاسی کنید، فقط باید حواستان باشد که کلیشه‌های منفی یا تعصبات آن فرهنگ را نگیرید و آنها را تداوم ندهید. عکاسی محترم باشید و با ذهن و قلبی باز به سوژه‌های عکاسیتان نزدیک شوید.

زمان عکاسی از افراد آسیب‌پذیر جامعه، مثل بی‌خانمان‌ها و کارتن‌خواب‌های بی حوصله، خیلی مهم است که با دلسوزی و همدلی به آنها نزدیک بشوید. این افراد اغلب در موقعیت‌های چالش برانگیزی هستند و این شما هستید که باید مراقب احساسات و تجربیات آنها باشید.

 

۴. ایمنی

 

شما باید به عنوان یک عکاس خیابانی پای کار باشید و مراقب خطرات احتمالی کارتان، مثلاً ترافیک جاده‌ای برای گرفتن یک عکس باشید! البته مسئله فقط در مورد ایمنی خودتان نیست، بلکه باید ایمنی افرادی که از آنها عکس می گیرید را هم رعایت کنید.

شاید ناگهان حس کنید که در موقعیتی ناامن هستید که به طور بالقوه خطرناک است. این‌جا نه تنها باید به ایمنی خودتان فکر کنید، بلکه باید مراقب ایمنی هر انسان یا جاندار دیگری که سوژه‌ی عکاسیتان است، هم باشید. یک مشت محکم توی صورت یا زمین خوردن کسی شاید سوژه‌ی عکس خنده‌داری باشد، اما احتمالش هم هست که آن فرد مجروح و مصدوم شود.

استفاده از دوربین‌های کوچک و جمع و جور به شما کمک می‌کند که در موقعیت‌های پیچیده راحت‌تر کار کنید. یک دوربین حرفه‌ای بزرگ فول فریم DSLR برای این مدل عکاسی مناسب نیست و بهتر است به فکر دوربین کوچکی مثلا از سری دوربین‌های رنجفایندر فوجی باشید.

 

۵. عکاسی سرزده

همین الان  یک نه بزرگ به عکاسی سرزده بگوییم (گرچه بعضی از عکاسان خیابانی با این موضوع مخالفند!). بدیهی است که شما به عنوان یک عکاس دوست ندارید بدون اجازه‌ی کسی دوربین را روبروی صورتش ببرید و کاری کنید که رنگ از رویش بپرد. این کار نه تنها بی‌ادبانه است، بلکه به طور بالقوه هم برای شما و هم برای سوژه خطرناک است.

شخصی که از او عکس می گیرید ممکن است قلب ضعیفی داشته باشد یا از قبل از نوعی تروما رنج می‌برد. می‌دانم که این جور عکس‌ها به نظر دراماتیک می‌رسند، اما آیا واقعاً با خطر آسیب رساندن به دیگران ارزشش را دارد؟ حتماً مراقب باشید که خیلی راحت به سوژه زیاد نزدیک نشوید و به فضای شخصی او احترام بگذارید. بهترین عکس‌ها آنهایی هستند که با دقت و اشتیاق گرفته می شوند، نه با آب کردن زهره‌ی مردم!

 

۶. ویرایش عکس‌های خیابانی

مهم است باورتان این باشد که به عنوان یک عکاس خیابانی، هدف شما ثبت واقعیت صحنه است. این یعنی نباید عناصری را که وجود نداشته‌اند را اضافه کنید، مهم نیست که چقدر عکس را بهتر می‌کنند، حتی اگر تصویر مردی باشد که با دوچرخه از آنجا می‌گذرد و ترکیب لایه‌های عکستان را شاهکار می‌کند!

مطمئناً، می‌توانید نور عکس را تنظیم کنید یا رنگش را تغییر دهید، اما زیاده‌روی نکنید. برش و اصلاح خط افق هم خوب است! نکته‌ی کلیدی این است که واقعیت و اعتبار عکس را حفظ کنید و اجازه بدهید صحنه خودش حرفش را بزند.

برای بالا بردن کیفیت عکس هم می‌توانید از روش های آنلاین یا نرم‌افزارهای مخصوص این کار استفاده کنید.

پس به طور خلاصه می‌توانیم بعضی از ملاحظات اخلاقی برای یک عکاس خیابانی امروزی را این موارد بدانیم: تا حد امکان به حریم خصوصی و حیثیت افرادی که از آنها عکس می‌گیرید احترام بگذارید. هنگام گرفتن عکس، مناسبات قدرت را در نظر بگیرید. از نظر فرهنگی حساس باشید تا به کلیشه‌ها و تعصبات دامن نزنید. ایمنی افرادی که از آنها عکس می گیرید را در درجه‌ی اهمیت بالاتری از عکستان قرار بدهید. قبل از اینکه دوربین را روی صورت کسی ببرید، به خطرات و عواقب عکاسی سرزده فکر کنید. وسوسه‌ی اضافه کردن یا حذف به هر قیمت عناصری که واقعیت صحنه را تغییر می‌دهند را نادیده بگیرید.

نوشته‌‌ی پولی راسین / ۱۱ مارس ۲۰۲۳