چرا گلوبال شاتر در سونی A9 III اینقدر مهم شده است؟

وب‌سایت DPreview همین چند روز پیش نخستین تست‌ها روی دوربین Sony A9 III را منتشر کرد. انتشار این عکس ها با یک شوک بزرگ همراه بود: “کیفیت عکس‌های سونی A9 III کمتر از A9 II است!” این اولین بار است که یک مدل جدیدی از یک دوربین فول فریم ، کیفیتی کمتر از مدل قبلی خودش را نمایش می‌دهد. DPreview و بسیاری از کارشناسان معتقدند که این نتیجه، به این دلیل است که برای اولین بار استفاده از “گلوبال شاتر در سونی A9 III” را می‌بینیم. این شاتر چیست و چرا سونی چنین ریسکی کرده است؟

دوربین‌های پرچمدار همیشه با سر و صدای زیادی عرضه می‌شوند. رسانه‌ها شروع به معرفی امکانات آنها می‌کنند و با موج سواری روی هیجان کاربران، سعی می کنند امکانات و قابلیت‌های آنها را چند برابر بزرگ‌تر و اغراق شده‌تر نشان دهند. این یک موضوع عمومی است و اصولا ربطی هم به یک برند خاص ندارد.
اما بسیاری از این قابلیت‌هایی که بارها و بارها ذکر می‌شوند، معمولا در دوربین‌ها و برند‌های دیگر هم وجود دارند و فقط در این مدل‌های جدید، کمی بهبود پیدا کرده‌اند. در این میان “گلوبال شاتر در سونی A9 III” موضوع کاملا متفاوتی است. این یک عملکرد کاملا متفاوت را برای عکاسان حرفه‌ای به همراه دارد که دانستن و شناخت آن، می‌تواند دید شما را نسبت به عکاسی با این دوربین تغییر دهد. در ادامه به بررسی عملکرد گلوبال شاتر در سونی A9 III برای عکاسان می‌پردازیم.

 

 

گلوبال شاتر در سونی A9 III

سومین نسخه از دوربین فول فریم بسیار پرسرعت و البته پرچمدار سونی A9 با نام تجاری a9 III معرفی شد. البته احتمالا زمان عرضه آن تا بهار سال آینده به تعویق می‌افتد. و آنچه که در حال حاضر بسیاری از وب‌سایت‌های مشهور مانند DPreview معرفی و تست کرده‌اند، فقط یک نسخه پیش نمایش یا دمو از این دوربین است که صرفا در اختیار برخی از رسانه‌ها و عکاسان مشهور قرار گرفته است.

اینکه برخی از وب‌سایت‌ها درباره نویز در این دوربین و کیفیت پایین عکس‌های High ISO آن گزارش داده‌اند هم همگی براساس همین نسخه است که احتمال دارد با به روزرسانی نرم‌افزار داخلی آن در نسخه‌های اصلی برطرف شود.
اما ما برای اولین بار شاهد تکنولوژی بسیار بسیار پیچیده‌ای در این دوربین پرچمدار هستیم که نمونه آن تا بحال در هیچ کدام از دوربین‌های این رده دیده نشده است.
سونی به جای استفاده از Rolling Shutter که تقریبا همه دوربین‌های فول فریم از آن استفاده می کنند، از سیستم خوانش اطلاعات Global Shutter در A9 IIII خودش استفاده کرده است. گلوبال شاتر در سونی A9 III به این معنی است که اطلاعات تمامی سطح حسگر 24.6 مگاپیکسلی این دوربین، به صورت یکجا و یکپارچه خوانده می‌شود. بله، درست شنیدید: “حسگر 24.6 مگاپیکسلی”

 

اگر برایتان سوال است که چرا یک دوربین فول فریم پرچمدار با چنین قیمتی فضایی، باید یک حسگر CMOS 24.6MP داشته باشد، توجه داشته باشید که این دوربین برای ثبت تصاویر با رزولوشن خیلی بالا مانند A7R IV ساخته نشده است. دوربین هایی مانند A9 III اصولا برای عکاسی پرتره و فشن که نیاز به رزولوشن بالا دارند ساخته نمی‌شوند. شهرت این دوربین‌ها، به سرعت بسیار زیاد عکاسی پی‌درپی آنهاست و از آنجا که یک حسگر فول فریم هم دارند، می‌توانند برای عکاسی با نور کم، در محیط‌های کم نور و سوژه‌های سریع استفاده شوند. یعنی تقریبا شرایط “عکاسی ورزشی در ورزشگاه‌ها”.

دلیل استفاده از گلوبال شاتر در حسگر این دوربین هم دقیقا برای عکاسی پرسرعت است. برای درک مفهوم خوانش یکپارچه اطلاعات گلوبال شاتر در سونی A9 III باید ابتدا به میلیون‌ها پیکسل  (دقیقا 24.6 میلیون پیکسل) که به صورت ردیف به ردیف در حسگر این دوربین قرار گرفته‌اند فکر کنید.

گلوبال شاتر چطور کار می‌کند؟

در مدل‌های قدیمی‌تر مانند سونی A9 II، وقتی یک عکس گرفته می‌شود، پردازشگر دوربین، اطلاعات دریافتی را به صورت خط به خط از بالای حسگر خوانده و این کار را تا پایین حسگر ادامه می‌دهد. یعنی وقتی یک عکس گرفته می‌شود، نوری که به سنسور تصویر دوربین برخورد می‌کند و به سیگنال‌های دیجیتال تبدیل می‌شود، به تدریج و ردیف به ردیف اسکن می‌شود و نتیجه آن به پردازشگر دوربین ارسال می‌شود. به این ترتیب همه داده ها به طور همزمان در معرض حسگر قرار نمی گیرند.

دقیقا انگار وقتی ما به چیزی نگاه می‌کنیم، مغز ما بخواهد اطلاعات یک صحنه را ردیف به ردیف از بالای حدقه چشم، درک کرده و این کار را تا پایین‌تر نقطه صحنه ادامه دهد.

البته این کار با سرعت بسیار زیادی اتفاق می‌افتد. اما نه آنقدر سریع که برخی از سوژه‌ها، در طول زمان این خوانش اطلاعات جابجا نشوند. یادمان باشد وقتی درباره عکاسی از سوژه های پرسرعت صحبت می‌کنیم، معمولا درباره یک دونده صحبت نمی‌کنیم. (هرچند که برخی از افراد بسیار سریع می‌دوند و می‌توانند اشکال رولینگ شاتر روی عکس‌ها ایجاد کنند!)

چون چیز‌های بسیار سریعتری مانند راکت یک تنیس‌باز، یا یک توپ فوتبال که با قدرت شوت شده است، سرعت بسیار زیادتری دارند. اگر سرعت شاتر پایین باشد، در این حالت‌ها، تصویر آن سوژه متحرک، معمولا نوع خاصی از کشیدگی را نمایش می‌دهند که کاملا متفاوت از کشیدگی محوشدگی حاصل از سرعت شاتر پایین است.

محوشدگی حاصل از سرعت شاتر پایین را می‌توانید با افزایش سرعت شاتر (مثلا به 1/1000 ثانیه) کاهش دهید، اما پدیده رولینگ شاتر، اصلا محوشدگی نیست. یک اعوجاج است. یک اعوجاج عجیب و غریب.
شما یک جسم متحرک را در عکس هایی که دارای پدیده رولینگ شاتر هستند نیز به صورت یکپارچه می‌بینید (حتی اگر با سرعت شاتر بالا گرفته شده باشد). اما شکل این یکپارچگی عجیب است و دلیلش هم این است که در لحظات مختلف خوانش اطلاعات از روی حسگر، این جسم در جاهای مختلفی از کادر قرار گرفته است.
این اعوجاج در رویداد‌های ورزشی که در آنها اجسام متحرک سریعی وجود دارند می‌تواند کاملا نمود داشته باشد. مثلا روی چوب گلف، چوب بیسبال، یا حتی توپ!

حالا دیگر با سونی A9 III هرگز چنین مشکلاتی را نمی‌بینید.

 

سینک فلاش با گلوبال شاتر در سونی A9 III

موضوع دیگر اینکه حسگر‌هایی که دارای شاتر گلوبال هستند، اصولا نیازی به استفاده از شاتر (چه از نوع مکانیکی و چه از نوع الکترونیکی) ندارند. به این ترتیب، موضوع سرعت سینک شاتر با فلاش هم بسیار متفاوت از دوربین‌های دارای فلاش است.
درباره این دوربین‌ها، دیگر سرعت سینک چندان اهمیتی ندارد و دوربین می‌تواند در همان لحظه ثبت عکس، تمامی اطلاعات موجود روی حسگر را بخواند. هنگام عکاسی با فلاش با دوربین‌هایی که دارای شاتر گلوبال هستند، تنها نگرانی عکاسان احتمالا مدت زمان تابش خود فلاش است و نه خوانش اطلاعات از روی حسگر.

اگرچه هر فلاشی نمی‌تواند با دوربین سونی A9 III همگام یا سینک شود، اما برای آنها که می‌توانند، دوربین A9 III می‌تواند با سریع ترین سرعت شاتر خودش که 1/80000 ثانیه است، با فلاش کار کند (به سرعت شاتر توجه کنید: یک هشتاد هزارم ثانیه!). البته این سرعت بسیار بسیار بالایی است و تعداد کمی فلاش استودیویی در جهان هستند که می‌توانند نور را با چنین سرعتی بتابانند. اما این پیش‌فرض سر جای خودش است و توانایی آن را دارد.

 

حذف فلیکر از عکس‌های دوربین سونی A9 III با گلوبال شاتر

یکی دیگر از مزایای مهم گلوبال شاتر در دوربین سونی A9 III، حذف فلیکر نور (پرپر زدن) یا نوارهای تیره (Banding) از روی عکس‌ها است. این موضوع شاید در عکاسی پرتره ، صنعتی یا منظره چندان مهم نباشد، اما یک مشکل اساسی برای عکاسان ورزشی است که در سالن‌های بزرگ عکاسی می‌کنند.
نورهای به کار رفته در این اماکن ورزشی، معمولا دارای فلیکر زیادی هستند که در سرعت‌های مختلف تکرار می‌شوند. فلیکر‌ها معمولا در کسری از ثانیه اتفاق می‌افتند و این ممکن است ردی از تیرگی یا روشنایی را روی یک عکس ایجاد کند. از آنجا که سرعت خوانش اطلاعات از روی حسگر در سنسورهای رولینگ شاتر با سرعت تابش فلیکر‌ها یکسان نیست، این نوارها (فلیکرها) هم معمولا در جاهای مختلفی از تصویر ظاهر می‌شوند.

اما با استفاده از شاتر گلوبال در دوربین سونی A9 III کل ناحیه تصویر به صورت یکپارچه در معرض نور قرار گرفته و به صورت یکپارچه هم خوانش می‌شود. به این ترتیب ما دیگر نواری از فلیکر را روی تصویر نمی‌بینیم و آنچه می‌بینیم، همان چیزی است که در آن لحظه معین نوردهی شده است.

 

برای درک بهتر تکنولوژی سونی A9 III به سرعت و دقت فوکوس در این تصویر دقت کنید.

چرا استفاده از گلوبال شاتر اینقدر طول کشید؟

اینکه چرا اینقدر طول کشید تا سونی برای نخستین بار، یک شاتر گلوبال را روی یک دوربین فول فریم پرچمدار خودش قرار دهد، عدم توانایی فنی و دسترسی به دانش به‌کارگیری آن نبود. اصولا “ساخت و تولید یک حسگر فول‌فریم با رزولوشن بالا، که دارای سرعت عکاسی پی‌درپی زیادی هم باشد، بسیار بسیار گران تمام می‌شود. خصوصا اگر برای حوزه عکاسی ورزشی تولید شده باشد و نیاز باشد تا خوانش اطلاعات عکس‌های پی‌درپی به سرعت انجام شده و در هر عکس، نورسنجی و فوکوس پیشرفته مانند آنچه در سونی A9 III می‌بینیم نیز اتفاق بیفتد.”

تکنولوژی شاتر گلوبال در سونی A9 III جدید نیست و یکی دو سال است که بوجود آمده است. باید یادمان باشد که این نخستین دوربین پرسرعت در دنیاست که چنین امکانی را در دسترس قرار می‌دهد و می‌تواند با چنین سرعت فوکوس و عکاسی بی‌نظیری، گلوبال شاتر هم داشته باشد.

 

اما موضوع فقط ساخت شاتر گلوبال نیست. دوربین همانقدر به شاتر نیاز دارد که به تراشه پردازشگر یا حافظه. تمامی اینها قطعات سخت‌افزاری کوچکی هستند که باید بتوانند از نظر حرارتی به قدری پایدار باشند که در شرایط آب و هوایی سخت هم عملکرد خودشان را از دست ندهند.
از همه مهم تر اینکه قیمت آن به اندازه‌ای مناسب و معقول باشد که عکاسان عادی با کاربری عمومی نیز (نه فقط موسسات و شرکت‌ها) بتوانند آن را بخرند.

 

آیا محدودیتی برای گلوبال شاتر وجود دارد؟ چرا پردازش نویز سونی A9 III مورد تردید است؟

فقط فناوری‌های زیربنایی نیست که سونی را از ورود به دنیای فول فریم‌های دارای گلوبال شاتر، برحذر داشته است. کسی در توانایی‌های سونی شک ندارد. سونی دوربین‌های بی‌نظیری را می‌سازد و همین امروز هم توانسته دوربینی مانند A1 را با ترکیبی از رزولوشن و سرعت بالا عرضه کند. اما پردازش گلوبال شاتر بسیار بسیار پیچیده است.

ما هنوز به فایل‌های خام دوربین A9 III برای بررسی نحوه پردازش آن در حساسیت‌های بالا دسترسی نداریم. اما تجربه نشان داده است که وجود گلوبال شاتر، محدوده داینامیکی تصویر را به شدت محدود می کند و دوربین‌هایی که دارای چنین تکنولوژی هستند، معمولا در حساسیت‌های بالا خوب عمل نمی‌کنند.

 

برای همین هم دوربینی مانند A9 III با حداقل حساسیت ISO 250 وارد بازار می‌شود. یعنی حساسیت آن (با اینکه فول فریم است) به جای آنکه از ISO 100 شروع شود، از ISO 250 آغاز می‌شود و عکس هایی که در این مدت از آن دیدیم، نویز زیادی را در مقایسه با فول‌فریم‌های دیگر نمایش می‌دهد.
یعنی این احتمال وجود دارد که وضعیت پردازش نویز A9 III، هم تراز دوربین قبلی خودش یعنی A9 II یا حتی کمتر باشد!

البته ذکر این نکته ضروری است که اینقدر موشکافی کردن در کیفیت‌ها و مقایسه این دوربین‌ها، بیشتر برای بررسی جنبه‌های تکنولوژیک این ابزار‌های مدرن است تا خروجی آنها در دنیای واقعی. به بیان ساده‌تر، شاید 99 درصد عکاسانی که از تکنولوژی گلوبال شاتر این دوربین بهره می‌برند، شاید هرگز متوجه تفاوت خروجی و پردازش نویز این دوربین با مدل قبلی خودش نشوند.

 

سونی A9 III مهمترین دوربین پرچمدار این شرکت است

بدون شک امروز می‌توان گفت که این دوربین مهم ترین دوربین پرچمدار سونی است. به لطف شاتر گلوبال در سونی A9 III، حالا می‌توان عکس‌هایی را با این دوربین‌ها گرفت که تا پیش از این غیر ممکن بود. عکس هایی با سوژه هایی با سرعت بسیار زیاد و همچنین امکان استفاده از فلاش‌ها در سرعت‌های سینک باورنکردنی.
عکس هایی که با دوربین‌های دیگر قطعا از دست می‌رفتند!

اما یادمان باشد که چیزی به عنوان “بهترین دوربین” وجود ندارد. همانطور که چیزی به نام بهترین گوشی موبایل یا بهترین اتومبیل هم وجود ندارد. همواره بعد از کلمه بهترین، باید کاربرد آن هم ذکر شود.
بدون شک سونی A9 III بهترین دوربین سونی “برای عکاسی سریع” است. اما لزوما بهترین دوربین سونی برای عکاسی پرتره یا بهترین دوربین سونی برای فیلمبرداری نیست. هر چند که شاید برای این مقاصد هم استفاده شود، اما لزوما بهترین نیست.
هنوز نمی‌دانیم که مخاطبین این دوربین، چه استقبالی از آن می‌کنند، اما می‌دانیم که قطعا تاثیر ماندگاری بر صنعت دوربین‌سازی خواهد گذاشت.

سونی نشان داد که عطش این شرکت برای دستیابی به افق‌های جدید تکنولوژی ، نه تنها فروکش نکرده است، بلکه همچنان و به صورت پیوسته در حال افزایش است.