آموزش نورپردازی پرتره + تجهیزات ضروری مورد نیاز

نورپردازی پرتره یکی از مهم‌ترین جنبه‌های عکاسی چهره است که می‌تواند تأثیر چشمگیری بر کیفیت و احساس عکس داشته باشد. چه یک عکاس مبتدی باشید که تازه شروع به یادگیری کرده‌اید و چه یک حرفه‌ای که به‌دنبال بهبود تکنیک‌های خود است، تسلط بر نورپردازی چهره می‌تواند به شما کمک کند تا عکس‌هایی جذاب و حرفه‌ای خلق کنید. در این مقاله، انواع تکنیک‌های نورپردازی عکاسی صورت را از سطح مبتدی تا پیشرفته بررسی می‌کنیم و نکات کاربردی را برای استفاده از تجهیزات مختلف نورپردازی در اختیار شما قرار می‌دهیم؛ پس تا انتها با ما همراه باشید.

درابتدا اجازه دهید که از تجهیزات مورد نیاز شروع کنیم چون که در بخش بعدی می‌خواهیم درباره تکنیک‌ها و سبک‌های نورپردازی پرتره صحبت کنیم.

تجهیزات موردنیاز برای نورپردازی پرتره

تجهیزات نورپردازی شامل انواع مختلفی از ابزارها هستند که هرکدام کاربرد خاص خود را دارند و بعضی از آنها هم کاربری‌‌های متنوعی می‌توانند داشته باشند.. برای نورپردازی پرتره می‌توانید از ابزارهایی که در ادامه توضیح داده شد، استفاده کنید. انتخاب تجهیزات مناسب به نوع نورپردازی، بودجه و سبک عکاسی شما بستگی دارد.

 سافت‌باکس (Softbox)؛ نور یکنواخت و نرم برای عکس‌های پرتره

در اغلب سبک‌های نورپردازی به نور نرم و یکدست نیاز داریم. معمولا برای نرم کردن نور از یک یا چند لایه پارچه‌های مخصوص که به آن دیفیوزر می‌گویند استفاده می‌شود. و مهم‌ترین ویژگی دیگر یک نور مناسب برای نورپردازی، امکان شکل‌دهی و زاویه دادن به نور است.

سافت باکس یکی از لوازمی است که همزمان هر دو ویژگی را دارد و نسبت به سایر منابع نوری قیمت مناسبتری دارد. البته یادتان باشد که هرچقدر پول دهیم همانقدر آش می‌خوریم! ساقت باکس‌های لامپی یک ابزار همه‌کاره و ارزان هستند اما در کاربردهای خاص و حرفه‌ای شاید نتوانند همه نیازها را برطرف کنند. برای مثال، در نورپردازی سینمایی، نیاز به تجهیزات حرفه‌ای‌تری داریم و سافت باکس یا اکتاباکس‌ها یکی از ده‌ها وسیله‌ای است که می‌توانیم استفاده کنیم.

این ابزار می‌تواند به‌شکل مستطیل یا مربع باشد و بهترین کاربرد آن در فضاهای داخلی است. در واقع سافت باکس فقط شکل دهنده نوری به شکل باکس (معمولا مستطیل) است که روی منابع نوری مختلف مثل فلاش‌ها، ویدیو لایت یا هولدرهای لامپی نصب می‌شود.

سافت‌باکس نور را به‌خوبی پخش می‌کند و سایه‌ها را کاهش می‌دهد؛ اما دقت کنید که استفاده از سافت‌باکس می‌تواند هرگونه کنتراست راه حذف کند، به‌ویژه اگر به‌دنبال ظاهری شارپ و برجسته هستید.

اکتاباکس‌های زنبوری هم در نورپردازی پرتره کاربرد زیادی دارند. منظور از زنبوری یک دیفیوزر نور است که به شکل لانه زنبور است و روی سافت باکس نصب می‌شود.

رفلکتور (Reflector)؛ استفاده از بازتاب نور

رفلکتور وسیله‌ای ساده اما کارآمد برای بازتاب نور و پرکردن سایه‌های ناخواسته در نورپردازی پرتره است. این ابزار در رنگ‌های مختلفی مانند سفید، نقره‌ای، طلایی و مشکی عرضه می‌شود که هرکدام تأثیر متفاوتی بر تنالیته نور دارند. رفلکتورهای نقره‌ای نور را با شدت بیشتری بازتاب می‌دهند؛ درحالی‌که نوع طلایی، گرمایی دلپذیر به تصویر می‌دهد. استفاده صحیح از رفلکتور می‌تواند به ایجاد عمق و بعد در چهره کمک کند.

رینگ لایت (Ring Light)؛ ابزاری همه‌کاره و ضروری

رینگ لایت یک چراغ دایره‌ای است که به‌طور یکنواخت نور را به‌سمت سوژه می‌تاباند و سایه‌های سخت را کاهش می‌دهد. این ابزار با ایجاد هاله‌های نوری جذاب در چشم و روشن‌سازی پوست در عکاسی پرتره و آرایشگاه‌ها بسیار محبوب است. رینگ لایت‌ها در اندازه‌ها و توان‌های مختلفی عرضه می‌شوند و امکان تنظیم دمای رنگ نور را هم دارند که به کنترل دقیق‌تر روشنایی کمک می‌کند.

فلاش استودیویی (Studio Flash)؛ ابزار حرفه‌ای برای عکاسی در استودیو

فلاش استودیویی منابع نوری قدرتمندی هستند که نور لحظه‌ای و شدیدی تولید می‌کنند. این تجهیزات با امکان تنظیم شدت و جهت نور برای کنترل دقیق سایه‌ها و برجسته‌سازی جزئیات چهره بی‌نظیر هستند. بسیاری از فلاش‌های استودیویی با سافت‌باکس، چتر یا بیوتی‌دیش استفاده می‌شوند تا نور ملایم‌تر و حرفه‌ای‌تری به سوژه بتابد. همچنین، قابلیت سینک‌شدن با شاتر دوربین به‌صورت بی‌سیم، کار با آن‌ها را آسان می‌کند. یعنی فلاش به دوربین متصل می‌شود و د لحظه زدن شاتر دوربین، فلاش هم نور لازم را می‌تاباند.

بیوتی‌دیش (Beauty Dish)؛ نور مخصوص عکاس پرتره

بیوتی‌دیش نوعی ابزار نورپردازی است که نوری متمرکز اما نرم و یکنواخت تولید می‌کند. این تجهیز دارای یک صفحه منعکس‌کننده داخلی است که نور را به‌شکل دایره‌ای و بدون سایه‌های سخت بازتاب می‌دهد. استفاده از بیوتی‌دیش در عکاسی پرتره به ایجاد کانتورینگ طبیعی و نمایش دقیق بافت پوست کمک می‌کند. این ابزار به‌ویژه برای پرتره‌های زیبایی و مد بسیار محبوب است.

چتر نورپردازی (Umbrella)؛ نور نرم و کاهش دهنده سایه

چترهای نورپردازی به دو نوع اصلی بازتابی و دیفیوزر تقسیم می‌شوند. نوع بازتابی نور را به‌سمت سوژه منعکس می‌کند و نوع دیفیوزر، نور را از میان پارچه نیمه‌شفاف عبور می‌دهد. این تجهیزات حمل آسانی دارند و نور ملایمی تولید می‌کنند؛ به‌همین‌دلیل در عکاسی پرتره کاربرد گسترده‌ای دارند. چترها به کمک نور فلاش یا ثابت، سایه‌های تند را کاهش می‌دهند و به نمایش طبیعی‌تر سوژه کمک می‌کنند.

نور ثابت (Continuous Light)

نورهای ثابت، برخلاف فلاش‌ها، به‌طور مداوم روشن می‌مانند و به عکاس امکان می‌دهند نورپردازی را پیش‌از ثبت عکس به‌خوبی مشاهده و تنظیم کند. این تجهیزات به‌ویژه برای ویدیو و عکاسی پرتره در محیط‌های کنترل‌شده مناسب‌اند. نورهای LED، با تولید حرارت کمتر و مصرف انرژی بهینه، محبوب‌ترین نوع نورهای ثابت هستند و با قابلیت تنظیم دمای رنگ، کنترل بیشتری به عکاس می‌دهند.

با استفاده از این تجهیزات می‌توانید نورپردازی حرفه‌ای و متناسب با نیاز خود ایجاد کنید. در ادامه به بررسی الگوها و سبک‌های مختلف نورپردازی پرتره می‌پردازیم.

الگوها و سبک‌های نورپردازی پرتره

الگوی نورپردازی به شیوه‌ای اشاره دارد که نور با ویژگی‌های چهره فرد تعامل دارد و مناطق نور و سایه را ایجاد می‌کند. ویژگی اصلی که الگوها را از هم متمایز می‌کند، شکل سایه‌ای است که روی صورت فرد ایجاد می‌شود.

رایج‌ترین این الگوها عبارت‌اند از:

• پروانه‌ای
• لوپ
• رامبراند
• اسپلیت
• ریم

در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.

دو سبک نورپردازی هم وجود دارند که باید بشناسید: نورپردازی محدود (Short lighting) و نورپردازی گسترده (Broad lighting). این دو به این اشاره دارند که کدام سمت صورت سوژه ابتدا نورپردازی می‌شود. در ادامه به این تنظیمات نورپردازی پرتره می‌پردازیم.

نورپردازی محدود (Short lighting) و گسترده (Broad lighting)

تصور کنید صورت فرد کمی از شما دور شده است. سمتی که به دوربین نزدیک‌تر است، «گسترده» نامیده می‌شود؛ زیرا بخش بیشتری از آن دیده می‌شود و سمتی که دورتر است، «محدود» نام دارد.

• در نورپردازی گسترده (Broad Lighting)، نور ابتدا به‌سمت پهن صورت می‌تابد، یعنی قسمتی که به دوربین نزدیک‌تر است؛
• در نورپردازی کوتاه (Short Lighting)، نور ابتدا به‌سمت باریک‌تر صورت می‌تابد؛ یعنی قسمتی که دورتر از دوربین است.

این دو نوع نورپردازی پرتره می‌توانند احساسات و حالات مختلفی را در پرتره‌ها ایجاد کنند؛ برای مثال، نورپردازی محدود به‌دلیل ایجاد سایه‌های بیشتر، حالتی دراماتیک‌تر به تصویر می‌دهد.

کاربردها و نحوه اجرای نورپردازی گسترده (Broad Lighting)

نورپردازی گسترده برای برجسته‌کردن ویژگی‌های صورت و ایجاد حس بازتر در عکس استفاده می‌شود. این تکنیک معمولاً برای سوژه‌هایی با صورت باریک یا زاویه‌دار مناسب است.

برای اجرای این تکنیک نورپردازی پرتره می‌توانید از یک پنل نورپردازی یا سافت باکس استفاده کنید. اگر سایه‌ها بیش‌ازحد تند هستند، استفاده از یک رفلکتور در سمت سایه‌دار می‌تواند تعادل نور را بهبود دهد.

کاربردها و نحوه اجرای نورپردازی محدود (Short Lighting)

نورپردازی محدود، برعکس نورپردازی گسترده، برای سوژه‌هایی با صورت پهن یا گرد مناسب است. این تکنیک با ایجاد سایه‌های بیشتر در سمت نزدیک به دوربین، صورت را باریک‌تر نشان می‌دهد.

در این تکنیک، منبع نور اصلی در سمت دورتر از دوربین قرار می‌گیرد؛ به‌طوری‌که بخش سایه‌دار صورت به‌سمت دوربین باشد. این تنظیم باعث می‌شود که صورت سوژه باریک‌تر و زاویه‌دارتر به نظر برسد.

برای اجرای این تکنیک می‌توانید از یک پنل نورپردازی یا ویدیو لایت استفاده کنید. استفاده از شکل‌دهنده‌های نور می‌تواند به شما کمک کند تا جهت نور را بهتر کنترل کنید. این تکنیک برای پرتره‌های دراماتیک و هنری بسیار مناسب است.

نورپردازی پرتره پروانه‌ای (Butterfly Lighting)

نورپردازی پروانه‌ای یکی از تکنیک‌های کلاسیک نورپردازی چهره است که معمولاً برای پرتره‌های زیبایی و مد استفاده می‌شود. این تکنیک به‌دلیل ایجاد سایه‌ای شبیه به بال پروانه زیر بینی سوژه به این نام شناخته می‌شود.

ویژگی‌ها و نحوه اجرای نورپردازی پروانه‌ای

در این تکنیک، منبع نور اصلی به‌طور مستقیم روبه‌روی سوژه و کمی بالاتر از سطح چشم قرار می‌گیرد. برای اجرای این تکنیک، منبع نور را بالای دوربین و دقیقاً پشت آن قرار دهید و کمی به‌سمت پایین به سوژه بتابانید. نور باید طوری تنظیم شود که سایه‌ای کوچک زیر بینی و چانه ایجاد شود.

این تکنیک ویژگی‌های صورت را برجسته می‌کند و برای سوژه‌هایی با ساختار صورت مشخص و متقارن بسیار مناسب است. این نوع نورپردازی معمولاً برای پرتره‌های مد یا حتی افراد مسن استفاده می‌شود؛ زیرا می‌تواند چین‌وچروک‌ها را کاهش دهد. شما می‌توانید از یک سافت باکس یا پنل نورپردازی استفاده کنید. اگر سایه‌ها بیش‌ازحد تند هستند، استفاده از یک رفلکتور در زیر چانه سوژه می‌تواند سایه‌ها را نرم‌تر کند.

نورپردازی حلقه‌ای یا لوپ (Loop Lighting)

نورپردازی حلقه‌ای یا لوپ یکی از تکنیک‌های پایه و پرکاربرد در نورپردازی پرتره و برای اکثر سوژه‌ها مناسب است. این تکنیک سایه‌هایی ملایم و طبیعی ایجاد می‌کند و برای پرتره‌های روزمره و حرفه‌ای کاربرد فراوانی دارد.

ویژگی‌ها و نحوه اجرای نورپردازی حلقه‌ای

نورپردازی لوپ برای عکاسی پرتره استاندارد بسیار مناسب است. اگر با نورپردازی پروانه‌ای (Butterfly Lighting) شروع کنید و موقعیت نور را کمی به‌سمت کنار تغییر دهید، سایه‌ای از بینی روی طرف مقابل صورت می‌افتد و به‌جای شکل پروانه، یک حلقه کوچک (Loop) ایجاد می‌شود.

برای شروع نورپردازی پرتره لوپ، نور را کمی بالاتر از سطح چشم مدل قرار دهید و آن را با زاویه 45 درجه به‌سمت صورت متمایل کنید. به‌دلیل تفاوت ساختار صورت و بینی افراد، ممکن است نیاز باشد زاویه نور را تنظیم کنید تا به نورپردازی لوپ دلخواه برسید. این روش نورپردازی همزمان حجم و بعد مناسبی به چهره می‌دهد و همچنان نرم و طبیعی به نظر می‌رسد.

نورپردازی پرتره رامبراند (Rembrandt Lighting)

نورپردازی رامبراند یکی از محبوب‌ترین تکنیک‌های نورپردازی پرتره است که به نام نقاش معروف، رامبراند، نام‌گذاری شده است. در این نوع نورپردازی، سایه بینی طوری طولانی می‌شود که با سایه گونه ترکیب و یک مثلث نورانی روی گونه ایجاد شود. این تکنیک با ایجاد سایه‌های دراماتیک و عمیق در عکس برای پرتره‌های هنری و حرفه‌ای بسیار مناسب است.

ویژگی‌ها و نحوه اجرای نورپردازی رامبراند

در این تکنیک، منبع نور اصلی در زاویه 45 درجه نسبت به سوژه و کمی بالاتر از سطح چشم قرار می‌گیرد. نور باید طوری تنظیم شود که یک مثلث کوچک نور روی گونه سمت سایه‌دار صورت ایجاد شود. این مثلث نور، ویژگی بارز نورپردازی پرتره رامبراند است. برای اجرای این تکنیک می‌توانید از یک پنل نورپردازی یا ویدیو لایت استفاده کنید. اگر سایه‌ها بیش‌ازحد تند هستند، می‌توانید از یک رفلکتور برای نرم‌کردن سایه‌ها استفاده کنید. این تکنیک برای پرتره‌هایی با حس دراماتیک و احساسی بسیار مناسب است.

نورپردازی جانبی یا اسپلیت (Side or Split Lighting)

نورپردازی اسپلیت یکی از تکنیک‌های دراماتیک نورپردازی پرتره است که صورت سوژه را به دو بخش روشن و تاریک تقسیم می‌کند. این نوع نورپردازی بسیار ساده است؛ کافی است نور را در کنار سوژه قرار دهید.

ویژگی‌ها و نحوه اجرای نورپردازی پرتره اسپلیت

در این تکنیک، منبع نور اصلی در زاویه 90 درجه نسبت به سوژه قرار می‌گیرد؛ به‌طوری‌که یک سمت صورت کاملاً روشن و سمت دیگر کاملاً در سایه باشد. این تنظیم باعث ایجاد یک خط تقسیم واضح در وسط صورت می‌شود. اگر نمی‌خواهید طرف دورتر صورت به‌طور کامل در سایه باشد، می‌توانید از رفلکتور یا تخته سفید استفاده کنید تا کمی نور به آن سمت بازتاب و حالتی کمتر دراماتیک ایجاد کند. این روش نورپردازی به پرتره‌ها حالت مرموز و دراماتیک می‌بخشد.

نورپردازی ریم (Rim Lighting)

نورپردازی ریم تکنیکی است که در آن نور به‌طور مستقیم حاشیه‌های سوژه را روشن می‌کند و برای جداکردن سوژه از پس‌زمینه و همچنین برجسته‌کردن انتهای موها بسیار عالی است. این تکنیک در عکاسی ورزشی هم بسیار خوب عمل می‌کند و حالتی دراماتیک و حتی کمی حماسی به سوژه می‌دهد.

ویژگی‌ها و نحوه اجرای نورپردازی ریم

برای این تکنیک، نور را درست پشت سوژه قرار دهید. تنها مشکل این روش این است که سوژه کمتر نوردهی می‌شود و باید از یک منبع نور اضافی استفاده کنید تا جزئیات بیشتری از مدل دیده شود.

نورپردازی پروفایل (Profile Lighting)

نورپردازی پروفایل یک شاخه‌ای از نورپردازی ریم است که فقط نمای نیم‌رخ سوژه را می‌گیرد. برای این تکنیک، مدل را طوری بچرخانید که به‌سمت کنار باشد. نور را مقابل صورت و کمی بالاتر از سطح چشم قرار دهید. این روش نورپردازی باعث می‌شود لبه‌های چهره با نور مشخص شوند و حالتی مرموز و جذاب به پرتره می‌بخشد.

نورپردازی پرتره یکی از مهارت‌های کلیدی در عکاسی چهره است که می‌تواند تفاوت زیادی در کیفیت و جذابیت عکس‌ها ایجاد کند. برای موفقیت در این نورپردازی، تمرین و تجربه نقش مهمی دارند. بهتر است با تکنیک‌های پایه شروع کنید و به‌تدریج به‌سراغ تکنیک‌های پیشرفته‌تر بروید. همچنین، همیشه به ویژگی‌های سوژه و حس‌وحال موردنظر در عکس توجه کنید تا بتوانید نورپردازی مناسب را انتخاب کنید. با تسلط بر این تکنیک‌ها می‌توانید پرتره‌هایی خلق کنید که نه‌تنها زیبا و حرفه‌ای باشند، بلکه داستان و احساسات سوژه را هم به‌خوبی منتقل کنند.